Τα χρόνια της κατοχής με τα μάτια ενός επτάχρονου παιδιού

Ακούτε μια μικρή μαρτυρία του επτάχρονου τότε Γεωργιάδη Κωνσταντίνου, από το Μαυροδένδρι Κοζάνης. Αφηγείται στον εγγονό του Γεωργιάδη Μανώλη τα δύσκολα σχολικά του χρόνια κατά την εποχή της κατοχής.

Δοσίλογοι - Τάγματα Ασφαλείας

Δοσίλογοι - Τάγματα Ασφαλείας

Μέλη των «Ελληνικών Εθελοντικών Λόχων Ασφαλείας» που συγκρότησε το 1944 η Βέρμαχτ για ν’ αντιμετωπίσει το αντάρτικο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Στόχος της γερμανικής πολιτικής, σύμφωνα με τον στρατηγό Λερ, ήταν η υπόθαλψη ενός ενδοελληνικού εμφυλίου μεταξύ «αντικομμουνιστικής» και «κομμουνιστικής μερίδος» και η συνακόλουθη «εξοικονόμηση γερμανικού αίματος».
Στη Νότια Ελλάδα, η κίνηση αυτή πήρε τη μορφή των διαβόητων Ταγμάτων Ασφαλείας του Παπαδόγκωνα και του Ράλλη. Στη Βόρεια Ελλάδα, οι προαναφερθέντες «λόχοι ασφαλείας» πήραν τη συλλογική ονομασία «Εθνικός Ελληνικός Στρατός» (ΕΕΣ) κι επανδρώθηκαν κυρίως από μέλη της τουρκόφωνης ποντιακής κοινότητας, με αρχηγούς τους «τρεις Παπαδόπουλους»: Μιχαήλ (Μιχάλαγα) στην Κοζάνη, Κυριάκο (Κισά Μπατζάκ) στην Πιερία και Κωνσταντίνο στο Κιλκίς. Σύμφωνα με γερμανικά έγγραφα, το καλοκαίρι του 1944 η δύναμη του ΕΕΣ ανερχόταν σε 5.533 ενόπλους. Το πολιτικό σκέλος του εγχειρήματος αποτελούσαν η «Εθνικοσοσιαλιστική Οργάνωσις» (ΕΣΟ) της Κοζάνης και η «Εθνική Αντικομμουνιστική Οργάνωσις» (ΕΑΟ) της Κατερίνης.
Η ταύτιση του ΕΕΣ με την πολεμική προσπάθεια του Ράιχ υπήρξε απόλυτη. Μονάδες του συμμετείχαν στις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις της Βέρμαχτ στο Βέρμιο (Απρίλιος 1944) και τη Βόρεια Πίνδο (Ιούλιος 1944), πρωταγωνιστώντας σε τρομερές σφαγές αμάχων σε χωριά όπως η Ερμακιά (28.3.44) και η Κατράνιτσα (22-26.4.44). Στα θύματά τους περιλαμβάνονται ακόμη και δυο βρετανοί στρατιωτικοί, που σκοτώθηκαν από ΕΕΣίτες στο Βατερό και το Μαυροδένδρι τον Σεπτέμβριο του 1944.
Στο επίπεδο των πολιτικών διακηρύξεων, αξίζει ν’ αναφερθούν τα συγχαρητήρια των ηγετών του ΕΕΣ «προς τον Φύρερ επί τη διασώσει του από την δολοφονικήν απόπειραν της 20ης Ιουλίου» («Φωνή των Ελλήνων», φ.3, 8.1944), η επίσημη επίσκεψή τους το καλοκαίρι του 1944 στη Βιέννη ύστερα από πρόσκληση της ναζιστικής ηγεσίας («Ελευθερία» 13.12.1964) και οι δημόσιες ομιλίες τους υπέρ της χιτλερικής Νέας Τάξης. Στις 8 Μαΐου 1944, μας πληροφορεί π.χ. η επίσημη εφημερίδα του ΕΕΣ, ο Μιχάλαγας «εμίλησεν εις ογκωδεστάτην συγκέντρωσιν» στη Βέρροια, «προβάλλων το φως της αληθείας» και έχοντας στο πλευρό του τον αρχηγό των Ες-Ες, τον επιχώριο μητροπολίτη κι άλλους «εθνικούς παράγοντας» («Πατρίς» 21.5.44).
Η επίσημη στάση των Συμμάχων απέναντι στον ΕΕΣ υπήρξε σαφής: σύμφωνα με εντολή του Στρατηγείου Μ. Ανατολής προς τους βρετανούς συνδέσμους του ΕΛΑΣ (17.9.1944), οι ΕΕΣίτες έπρεπε ν’ αντιμετωπιστούν όπως ακριβώς και οι υπόλοιποι ταγματασφαλίτες ή οι σλαβόφωνοι κομιτατζήδες της «Οχράνα» (N.G.L. Hammond, «The Allied Military Mission and the Resistance in West Macedonia», Θεσ/νίκη 1993, σ.144 & 166).
Εξίσου ενδιαφέρουσα είναι η ανάλυση της στάσης του ΕΕΣ από τον βρετανό πρεσβευτή Λίπερ. Οι τουρκόφωνοι Πόντιοι, γράφει στις 22.4.44, «δεν έχουν τόσο βαθιά ριζωμένο αίσθημα εθνικού πατριωτισμού, όπως αυτό που πάλλει στην καρδιά του μέσου έλληνα χωρικού. Υπήρξαν ως εκ τούτου εύφορο έδαφος για τη γερμανική προπαγάνδα. Από τη στιγμή που συνειδητοποίησαν ότι κτηνώδη αντίποινα θα ακολουθούσαν οποιαδήποτε υποστήριξή τους προς τους αντάρτες, ήταν εύκολη δουλειά για τους Γερμανούς να τους πείσουν πως μια φιλογερμανική πολιτική ανταποκρινόταν στα συμφέροντα της Ελλάδας. Ενας πανούργος δικηγόρος από την Κοζάνη φαίνεται πως παρήγαγε τη σωστή φόρμουλα την κατάλληλη στιγμή, και οι χωρικοί δέχθηκαν τη γερμανική προστασία» (FO 371/43764/7185).
Η κατάληξη της υπόθεσης είναι γνωστή. Τον Νοέμβριο του 1944 οι δυνάμεις του ΕΕΣ αρνήθηκαν να παραδώσουν τα όπλα τους στον ΕΛΑΣ, σύμφωνα με τις εντολές του συμμαχικού στρατηγείου και της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, με αποτέλεσμα πολύνεκρες μάχες που κατέληξαν στη συντριβή τους. Αρκετοί εκτελέστηκαν, πολλοί άλλοι όμως (όπως και ο ίδιος ο Μιχάλαγας) σώθηκαν χάρη στην παρέμβαση ελασιτών που τους προστάτεψαν από τα εκδικητικά πλήθη. Μετά τη Βάρκιζα, όχι μόνο θα παραμείνουν ατιμώρητοι αλλά και θα επανδρώσουν προνομιακά το «κράτος των εθνικοφρόνων».
...και η ΠΑΟ
Κάποια στελέχη και οπλίτες του ΕΕΣ προέρχονταν από την «Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση» (ΠΑΟ). Η τελευταία είχε ιδρυθεί την άνοιξη του 1943, κυρίως από αξιωματικούς και στελέχη του κρατικού μηχανισμού της δωσιλογικής κυβέρνησης, με καταστατικό σκοπό (α) την «συνεργασίαν μετά των Συμμάχων Εθνών κατά των κατακτητών» και (β) την μεταπελευθερωτική «τήρησιν της τάξεως και της εθνικής συνοχής», με «εξουδετέρωσιν πάσας εκδηλώσεως αναρχίας» (Π.Ι. Παπαθανασίου, «Για τον ελληνικό Βορρά», Αθήνα 1997, σ.42-3).
Στην πράξη, η οργάνωση απείχε από οποιαδήποτε αντιγερμανική ενέργεια, εκτιμώντας ότι κάτι τέτοιο θα απέβαινε υπέρ της ...Βουλγαρίας. Αποκλειστικός στόχος των ανταρτοομάδων της ΠΑΟ, που εμφανίστηκαν στα μέσα του 1943, υπήρξε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Μετά από μια σειρά εμφύλιων αναμετρήσεων, οι (κατά Βέρμαχτ) «εθνικές συμμορίες» της ΠΑΟ είτε διαλύθηκαν είτε προσχώρησαν στον ΕΕΣ. Ενα τμήμα της καθοδήγησης διαφώνησε μ' αυτή την επιλογή, κράτησε όμως μέχρι τέλους επαφή με τους πρώην συμπολεμιστές του (Αθ. Φροντιστής, «Πανελλήνιος Απελευθερωτική Οργάνωσις», Θεσ/νίκη 1977, σ.429-32).
Η ΠΑΟ -παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες του επιτελείου της- ουδέποτε αναγνωρίστηκε επίσημα ως συμμαχική δύναμη από το Συμμαχικό Στρατηγείο (Χάγκεν Φλάισερ, «Στέμμα και Σβάστικα», τ.Β΄, Αθήνα 1990, σ.143). Το καλοκαίρι του 1944, αντίθετα, βρετανοί αξιωματικοί την αποκήρυξαν δημόσια (Θανάσης Μητσόπουλος, «Το 30ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ», Γενεύη 1971, σ.316-7). Την ίδια εποχή, αναλυτική έκθεση των βρετανικών υπηρεσιών για τον ένοπλο δωσιλογισμό στην Ελλάδα περιλαμβάνει ειδικό παράρτημα για την ΠΑΟ, επισημαίνοντας ότι τα τμήματά της στην Κοζάνη «άρχισαν να συνεργάζονται με τους Γερμανούς» ήδη από τον Σεπτέμβριο του 1943 (Διεύθυνσις Ιστορίας Στρατού, «Αρχεία Εθνικής Αντίστασης», Αθήνα 1998, τ.8ος, σ.71).
Εξίσου περιπετειώδης υπήρξε η αντιμετώπιση της ΠΑΟ από τις μεταπολεμικές ελληνικές κυβερνήσεις. Αρχικά, το κύριο πρόβλημα αφορούσε την επίσημη αναγνώριση ως αντιστασιακής οργάνωσης ακόμα και του ΕΕΣ, με «γενικόν αρχηγόν» τον Κων/νο Παπαδόπουλο -κίνηση που προκάλεσε την αντίδραση (και προσφυγή στο ΣτΕ) άλλων στελεχών της οργάνωσης, τα οποία θεωρούσαν ότι «γελοιοποιείται μέχρις αφαντάστου βαθμού» και η δική τους υπόθεση όταν θεωρείται αντιστασιακός κάποιος που «το στρατηγείον του το είχε μέσα στα γραφεία της Γκεστάπο» (αναλυτικά: Τάσος Κωστόπουλος, «Η αυτολογοκριμένη μνήμη. Τα Τάγματα Ασφαλείας και η μεταπολεμική εθνικοφροσύνη», Αθήνα 2005, σ.92-4).
Μετά τη Μεταπολίτευση, η κατακραυγή κατά της χουντικής μετάλλαξης των ταγματασφαλιτών σε «αντιστασιακούς» (Ν.Δ. 179/1969) παρέσυρε και τις ημιδωσιλογικές οργανώσεις τύπου ΠΑΟ. Εν έτει 1977, ένα πρώην στέλεχος της οργάνωσης εκφράζει έτσι δημόσια τη θλίψη του για το ότι η λέξη «παοτζής» έχει καταστεί στη συλλογική συνείδηση συνώνυμη του γερμανοντυμένου προδότη (Φροντιστής, ό.π., σ.367-8 & 379).
Αποκαλυπτική είναι η συνειδητή απάλειψη της ΠΑΟ από τη λίστα των επίσημα αναγνωρισμένων αντιστασιακών οργανώσεων του άρθρου 8 του Ν.1285/1982 (που ισχύει μέχρι σήμερα). Στη σχετική συζήτηση στη Βουλή, ακόμη κι ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος θα παραδεχθεί ότι «η ΠΑΟ παρουσιάζει προβλήματα» όσον αφορά τον αντιστασιακό της χαρακτήρα, υποστηρίζοντας ότι παρόλα αυτά «υπήρξαν και εκεί γνήσιοι αγωνιστές», μαζί με «εκείνους οι οποίοι αποκλείονται από το άρθρο 1» -τουτέστιν, «συνεργάσθηκαν με τους κατακτητές». Ο Γιώργος Γεννηματάς ξεκαθάρισε πάλι ότι, με βάση τη «διατύπωση πολιτικής σκοπιμότητας» του άρθρου 2, διατηρούνται σε ισχύ όλες οι αναγνωρίσεις αντιστασιακών πριν από το 1969, ανεξάρτητα από τη βασιμότητά τους (Πρακτικά Βουλής 19.8.82, σ.710-1).
Προβλήματα μνήμης
Επιλεκτική αμνησία επιδεικνύουν άλλωστε και οι ίδιες οι ενδιαφερόμενες κοινότητες, όπως διαπιστώνουμε από μια ενδιαφέρουσα μελέτη για τη δημόσια γλυπτική της ελληνικής Μακεδονίας (Συραγώ Τσιάρα «Τοπία της εθνικής μνήμης», Αθήνα 2004). Το κεντρικό λ.χ. μνημείο των πεσόντων ταγματασφαλιτών της Κοζάνης στήθηκε το 1973 στο Βαθύλακκο, απεικονίζει τον ίδιο τον Μιχάλαγα κι έφερε αρχικά την επιγραφή «Προς τιμήν των ΠΑΟ-ΕΕΣ». Σήμερα η επιγραφή έχει αφαιρεθεί και οι ανυποψίαστοι περαστικοί πληροφορούνται ότι πρόκειται για το μνημείο «του αγνώστου στρατιώτη» -ή ακόμη και «της Εθνικής Αντίστασης»...
--------------------------------
ΟΡΚΟΣ ΤΩΝ ΤΑΓΜΑΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
"ΟΡΚΙΖΟΜΑΙ εις τον Θεόν τον Άγιον τούτον όρκον ότι θα υπακούω απολύτως εις τας διαταγάς του ανώτατου αρχηγού του Γερμανικού Στρατού Αδόλφου Χίτλερ. Ανατεθησόμενός μοι υπηρεσίας και θα υπακούω άνευ όρων εις διαταγάς των ανωτέρων μου. Γνωρίζω καλώς δια μίαν αντίρρησιν εναντίον των υποχρεώσεων μου, τας οποίας δια του παρόντος αναλαμβάνω, θέλω τιμωρηθή παρά των Γερμανικών Στρατιωτικών Αρχών."
OATH OF THE SECURITY BATTALION TRAITORS
"I SWEAR by God this Sacred oath, that I will obey absolutely the orders of the Supreme Commander of the German Army, Adolf Hitler. I will with loyal dedication perform my duties and obey without condition the orders of my superiors. I fully acknowledge that any objection to the obligations hereby accepted will lead to my punishment by the German Military Authorities."
-------------------
"ΟΙ 5000 ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΑΝΔΡΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΜΕ ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΟΠΙΣΘΕΝ ΑΥΤΩΝ, ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΒΑΘΥΤΑΤΗΝ ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΙΝ ΤΩΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΣΑΣ ΑΠΟΠΕΙΡΑΝ ΣΧΕΔΙΑΣΘΕΙΣΑΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΘΕΙΣΑΝ ΥΠΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΩΝ, ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΔΕΝ ΗΘΕΛΟΝ ΝΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΠΛΟΥΤΟΚΡΑΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΤΟΥ. ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΧΑΡΑΝ ΤΩΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΘΑΥΜΑΣΤΗΝ ΔΙΑΣΩΣΙΝ ΣΑΣ ΚΑΙ ΚΛΙΝΟΥΝ ΜΕ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗ ΤΟ ΓΟΝΥ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΟΥ ΠΑΝΤΟΔΥΝΑΜΟΥ ΘΕΟΥ, ΟΣΤΙΣ ΗΠΛΩΣΕΝ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΗ ΧΕΙΡΑ ΕΠΑΝΩ ΕΙΣ ΤΗΝ ΖΩΗΝ ΣΑΣ, ΔΙΑ ΝΑ ΣΑΣ ΔΙΑΦΥΛΑΞΕΙ ΕΙΣ ΤΟ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΝ ΕΘΝΟΣ ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝ ΑΓΩΝΙ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗΣ ΠΑΝΩΛΗΣ ΗΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗΝ. ΔΙΑ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΕΘΕΛΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Η ΕΝΔΕΙΞΙΣ ΑΥΤΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΠΑΡΟΡΜΗΣΙΣ, ΟΠΩΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΔΙ’ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΜΕΧΡΙΣ ΕΣΧΑΤΩΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΧΩΡΑ ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΩΝ ΟΡΔΩΝ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ. ΑΠΟ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΓΗΣ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΣΠΑΡΤΗΣ, ΕΚ ΤΗΣ ΟΠΟΙΑΣ ΠΡΟΗΛΘΕΝ Η ΔΡΑΞ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΟΥ, Η ΟΠΟΙΑ ΕΣΩΣΕΝ ΤΟΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΝ, ΥΨΟΥΤΑΙ Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΜΑΣ: ΚΥΡΙΕ ΔΙΑΦΥΛΑΣΣΕ ΤΟΝ ΦΥΡΕΡ!"
- Συνταγματάρχης Παπαδόγκωνας (Ταγμάτων Ασφαλείας).
--------------------------------------------------------------------------------
"ΑΓΑΠΗΤΕ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΑΡΧΑ, ΠΑΠΑΔΟΓΚΩΝΑ, Ο ΦΥΡΕΡ ΕΛΑΒΕ ΓΝΩΣΙΝ ΤΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΥΜΩΝ, ΤΩΝ 5000 ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΠΛΙΤΩΝ ΤΩΝ ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΚΑΙ ΕΥΧΑΡΙΣΕΙΤΑΙ ΕΠΙ ΤΟΥΤΟΙΣ ΕΓΚΑΡΔΙΩΣ. Ο ΦΥΡΕΡ ΔΙΑΒΙΒΑΖΕΙ ΥΜΙΝ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΕΥΓΝΩΜΟΣΥΝΗΝ ΤΟΥ ΩΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΥΣ ΤΟΥ. HEIL HITLER."
- Heinrich Himmler
(Reichsfurher και αρχηγός του SS)

--------------------------------------------------------------------------------
Διοίκησις Τομέως Μεσσηνίας
Εμπιστευτικόν Πρωτόκολλον
005856
Καλαμάτα 20 Ιουλίου 1943
Ο υπογεγραμμένος συν/χης διοικητής του '64 συν/τος Πεζικού Doria Domenico και ο συν/χης Πεζικού στρατιωτικός διοικητής Παπαδόγκωνας Διονύσιος της διοικήσεως Καλαμών, έχοντες υπ’ όψιν τον εκ του κομμουνισμού κίνδυνον και δημιουργίαν επεισοδίων εις βάρος του στρατού κατοχής και του Εθνικού στοιχείου Καλαμών και δια την πρόληψιν οιασδήποτε ενεργείας εκ μέρους των αναρχικών στοιχείων, έχοντες εξουσιοδοτηθεί προς τούτο από ανωτέραν διοίκησιν.
ΑΠΟΦΑΣΙΖΟΜΕΝ
Την παροχήν οιασδήποτε βοηθείας εις τον συν/χην Παπαδόγκωναν Διονυσίον, ήτις κατά αντίληψίν του θα ήτο αναγκαία υπ’ αυτού. Ούτως (ο Παπαγόγκωνας) δεσμεύεται με τον λόγον της τιμής του δια συνεργασίαν μετά του υπογεγραμμένου (Ιταλού Συν/χου) των εκ Μεσσηνία δρωσών οργανώσεων.
Επ’ ευκαιρία δε υπό την άμεσον ευθύνην, θα οργανώσει αποσπάσματα εθνικιστικά υπό την διοίκησιν του Συν/χου Γιαννακοπούλου Αθανασίου με τον αποκλειστικόν σκοπόν να διαλύσει τας κομμουνιστικάς οργανώσεις ΕΑΜ –ΕΛΑΣ κλπ. Συνεργαζόμενος μετά πλήρους συναδελφωσύνης μετά των στρατευμάτων κατοχής.
Εγράφη εις διπλούν και εις έκαστον των συμβαλλομένων εδόθη από ένα αντίτυπον δεόντως υπογεγραμμένον.
Ο Συν/χης διοικητής:
Ντόρια Ντομένικο
(Τ.Σ.) υπογραφή
Ο Συν/χης διοικητής του Εθνικού Στρατού Ελλάδος:
(Υπογραφή ιταλιστί)
Παπαδόγκωνας Διονύσιος
--------------------------------
ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ
ΤΑΓΜΑ "Ο ΛΕΩΝΙΔΑΣ"
Σπάρτη 23/11/43
Αριθ. Πρωτ. 13
Προς
Την Γερμανικήν Διοίκησιν Σπάρτης
Ενταύθα
Κατόπιν προφορικής υμών διαταγής λαμβάνομεν την τιμήν να επισρτέψωμεν υμίν συνημμένως την από 22/11/43 αίτησιν του κ. Δημητρίου Τζιβανοπούλου μεθ’ όλων των συνημμένων και αναφέρωμεν ότι ο μεν δύο αδελφοί Δημοσθένης και Ιωάννης είναι ένεργα μέλη του ΕΑΜ, διαφωτισταί και ομιληταί του ΕΑΜ, ανήκοντες εις μαχητικάς ομάδας, οι δ’ έτεροι δύο Σωκράτης και Παρασκευάς ανήκουν εις μαχητικήν ομάδα του ΕΑΜ – ΕΠΟΝ και ενήργησαν την επίθεσιν κατά της οικίας του αρχηγού Ε.Σ. κ. Λεωνίδα Βρεττάκου ένθα εφονεύθη ο Γεώργιος Καργάκος συνάμα δε εκ της οικίας των εγένετο εξόρμησις της επιθέσεως.

Κατόπιν των ανωτέρω άπαντα τα εν τη αιτήσει του πατρός των Δημητρίου Τζιβανοπούλου είναι ψευδέστατα και οι τέσσεροι υιοί του όχι μόνον δεν πρέπει να απολυθούν εκ των φυλακών Τριπόλεως ένθα κρατούνται, απεναντίας δε απορούμεν πώς ούτοι μέχρι σήμερον δεν έχουσιν εκτελεσθεί.
Ο Διοικητής
(υπογρ.) Λεωνίδας Βρεττάκος

--------------------------------------------------------------------------------
"Ο αρχηγός του Ελληνικού Σώματος Εθελοντών ΙΥ Κορίνθου υποτάσσει τον εαυτόν του, τους αξιωματικούς υπ/κους και οπλιτάς τους οποίους έχει στρατολογήσει εις τον Γερμανικόν Στρατόν. Το Ελληνικό Σώμα Εθελοντών ΙΥ δρα αποκλειστικώς προς καταπολέμησιν του κομμουνισμού και των εν Ελλάδι αναφυεισών οργανώσεων ΕΑΜ – ΕΛΑΣ κ.ά.
Οι υπαγόμενοι εις το Ελληνικόν Εθελοντικόν Σώμα ΙΥ υποχρεούνται με απόλυτον υπακοήν εις τους ανωτέρους των, οίτινες από ελευθέραν την θέλησιν υποχρεώθησαν να υπακούουν εις τας οδηγίας του Γερμανικού Στρατού. Υπόκεινται όσον αφορά τας σχέσεις υπακοής με τας διατάξεις αι οποίαι ισχύουν δια τον Γερμανικόν Στρατόν (...) ο Γερμανικός Στρατός υπερασπίζεται την ζωήν και την περιουσίαν των μελών του Ελληνικού Εθελοντικού Σώματος ΙΥ από αποπείρας και επιβάλλει εκάστοτε παρά του ανωτάτου αρχηγού των ενόπλων Γερμανικών δυνάμεων διατάξεις περί αντιποίνων."
Το υπογράφουν ο ταγματάρχης Κοντοστάνος Γεώργιος, ο λοχαγός Τρίκας Γεώργιος, οι ανθυπολοχαγοί Καραχάλιος Αθανάσιος, Τσιπάς Αριστείδης, Χριστοδούλου Ιωάννης, Τσαντίλας Παναγιώτης, Πέτρουλας Σταμάτιος, Δρακιώτης Αναστάσιος, οι έφεδροι ανθυπολοχαγοί Μαυρίδης Δημήτριος, Μαγουλόπουλος Σπυρίδων. Κι ακολουθούν άλλες 214 υπογραφές αξιωματικών και οπλιτών.

--------------------------------------------------------------------------------
ΑΝΟΙΚΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΙΕΡΑΣ ΕΠΙΣΤΑΣΙΑΣ
ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΥΤΟΥ ΕΞΟΧΟΤΗΤΑ
ΑΡΧΗΓΟΥ ΤΟΥ Γ' ΡΑ'Ι'Χ
ΑΔΟΛΦΟΝ ΧΙΤΛΕΡ
ΗΜΕΙΣ ΟΙ 20 ΕΚΛΕΓΜΕΝΟΙ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΩΝ ΙΣΑΡΙΘΜΩΝ ΙΕΡΩΝ ΜΟΝΩΝ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΣΩΝ ΤΗΝ ΜΟΝΑΣΤΙΚΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΩΝΥΜΟΥ ΟΡΟΥΣ ΑΘΩ ΔΗΜΟΣΙΕΥΟΜΕΝ ΕΙΣ ΑΠΗΚΟΟΝ ΠΑΝΤΩΝ ΤΗΝ ΑΝΟΙΚΤΗΝ ΤΑΥΤΗΝ ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΟΝ ΕΠΙΣΤΟΛΗΝ ΔΙΑ ΤΑΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΣΟΒΙΕΤΙΚΩΝ ΝΙΚΑΣ ΣΑΣ.
ΚΑΙ ΑΓΑΛΛΟΜΕΝΟΙ ΚΡΑΥΓΑΖΟΜΕΝ ΕΝ ΘΑΥΜΑΣΜΩ:
EΠΕΣΕΝ ΤΟ ΖΙΤΟΜΙΡ ΚΑΙ ΕΣΩΘΗ Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣΥΝΗ...
ΚΥΡΙΟΣ Ο ΘΕΟΣ ΚΡΑΤΥΝΗ ΤΗΝ ΥΜΕΤΕΡΑΝ ΕΞΟΥΣΙΑΝ ΕΙΣ ΕΤΗ ΠΛΕΙΣΤΑ (!!!).
ΟΙ 20 ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΙ ΤΗΣ ΤΗΣ ΕΝΙΑΥΣIΟΥ ΣΥΝΑΞΕΩΣ ΤΩΝ 20 ΚΥΡΙΑΡΧΩΝ ΜΟΝΩΝ ΤΗΣ ΑΘΩΝΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ.
Α' ΤΕΤΡΑΔΟΣ: ΛΑΥΡΑΣ...ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ
Β' ΤΕΤΡΑΔΟΣ: ΒΑΤΟΠΕΔΙΟΥ...ΣΤΑΥΡΟΝΙΚΗΤΑ
Γ' TETΡΑΔΟΣ: ΙΒΗΡΩΝ....ΣΙΜΩΝΟΣ ΠΕΤΡΑΣ
Δ' ΤΕΤΡΑΔΟΣ: ΧΙΛΙΑΝΔΡΙΟΥ...ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ
Ε' ΤΕΤΡΑΔΟΣ: ΑΓ.ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ...ΚΩΝΣΤΑΜΟΝΙΤΟΥ
--------------------
ΟΜΑΔΕΣ ΔΟΣΙΛΟΓΩΝ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ
ΤΑΓΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
Ι Σύνταγμα - Αθήνα [Ι, ΙΙ, ΙΙΙ Τάγματα]
ΙΙ Σύνταγμα - Τρίπολη [Ι, ΙΙ, ΙΙΙ Τάγματα]
ΙΙΙ Σύνταγμα - Ιωάννινα [Ι, ΙΙ, ΙΙΙ Τάγματα]
ΤΑΓΜΑΤΑ ΕΘΕΛΟΝΤΩΝ
Ι Κατερίνη
ΙΙ Βέροια
ΙΙΙ Κοζάνη
ΙV Γιαννιτσά
V Κοζάνη
VI Κοζάνη
VII Κιλκίς
VIII Λαχανάς
ΙΧ Κρύα Βρύση
Τάγμα Χωροφυλακής «Καρδίτσα»
Τάγμα «Λάρισα»
Τάγμα «Λαμία»
Τάγμα «Άμφισσα»
Τάγμα Αστυνομίας «Θεσσαλονίκη»
Ι Τάγμα Αστυνομίας Αθήνα
ΙΙ Τάγμα Αστυνομίας Βόλος
ΙΙΙ Τάγμα Αστυνομίας Ιωάννινα
Τάγμα Χωροφυλακής «Εύβοια Ι»
Τάγμα Χωροφυλακής «Εύβοια ΙΙ»
Τάγμα Εθελοντών «Λεωνίδας»

ΟΜΑΔΑ ΑΝΤΩΝ ΤΣΑΟΥΣ (Του Αντώνη Φωστερίδη), που συνεργαζόταν ανοικτά με τους Βούλγαρους κατακτητές της Θράκης. Σε ένα ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΓΛΥΞΜΠΟΥΡΓΚ του 1950 με θέμα «Περί Αναγνωρίσεως Εθνικών Ανταρτικών Ομάδων και Εθνικών Οργανώσεων Εσωτερικής Αντιστάσεως, ως και των Αρχηγών και Διοικουσών Επιτροπών αυτών», διαβάζουμε περί της αναγνωρίσεως «Της Οργανώσεως ΕΣΕΑ ... [του] ΦΩΣΤΕΡΙΔΗΝ ΑΝΤΩΝΙΟΝ.»... ΜΕΤΑΞΥ ΑΛΛΩΝ!
ΟΜΑΔΑ ΠΟΥΛΟΣ (Poulos Verband - Εθνικός Ελληνικός Στρατός)
ΟΜΑΔΑ ΕΑΣΑΔ (του Τάκη Μακεδόνα)
(Εθνικός Αγροτικός Σύνδεσμος Αντικομμουνιστικής Δράσεως) - Θεσσαλία
ΟΜΑΔΑ SCHUBERT (οι 'Σουμπερτανοί') - Κρήτη
V ΡΩΜΑΪΚΗ ΛΕΓΕΩΝΑ (Διαμάντη / Ματούση)
'Πριγκιπάτο της Πίνδου'!
ΠΑΟ - ΕΕΣ - ΕΣΟ - ΥΒΕ
(Πανελλήνιος Απελευθερωτική Οργάνωσις)
(Εθνικός Ελληνικός Στρατός)
(Εθνικοσοσιαλιστική Οργάνωσις)
(Υπερασπισταί Βορείου Ελλάδος)
ΠΟΚ (Πατριωτική Οργάνωσις Κεφαλληνίας)
ΟΠΝΕ (Οργάνωσις Πρωτοπόρων Νέας Ευρώπης)
ΕΦΕ (Εθνικοσοσιαλιστική Φρουρά Ελλάδος)
ΠΑΤ (Πατριωτική Αντικομμουνιστική Ταξιαρχία)
ΟΕΔΕ (Οργάνωσις Εθνικών Δυνάμεων Ελλάδος)
ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ Χ (Συνεργάτες της ΕΣΠΟ)
ΟΜΑΣ 3000
ΕΦΧ (Ένωσις Φίλων Χίτλερ)
ΟΜΑΔΕΣ ΤΟΥΡΚΟΦΩΝΩΝ
(Κίτσα Μπατζάκ, Μιχάλ Αγά, Αντών Τσαούς)
ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ
Εθνική Ένωσις Ελλάδος (ΕΕΕ)
Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΕΚΕ)
Εθνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωσις (ΕΣΠΟ)
Οργάνωσις Εθνικών Δυνάμεων Ελλάδος (ΟΕΔΕ)
"Listen to me Mr. Ambassador. Fuck your Parliament and your Constitution. We pay a lot of good American dollars to the Greeks, Mr. Ambassador. If your Prime Minister gives me talk about Democracy, Parliament and Constitutions, he, his Parliament and his Constitution may not last very long." - Πρόεδρος Lyndon B. Johnson της "Μεγάλης Δημοκρατίας", λίγο πριν την χούντα.
Γεώργιος Παπαδόπουλος: Λοχαγός των Ταγμάτων Ασφαλείας, υπάλληλος της CIA από το 1952
(Operation Sheepskin) και εθνομεσσίας το 1967, για τα παιδιά των δοσιλόγων.

Νά τι γράφανε οι εφημερίδες της Κατοχής για τους αρχηγούς των Ταγμάτων Ασφαλείας
- Πέμπτη, 27 Ιουλίου 1944.
Η «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ»: Ο αρχηγός εθελοντικών δυνάμεων Πελοποννήσου Συνταγματάρχης κ. Παπαδόγκωνας προς τον Φύρερ Βερολίνον, 26. Καθ' ά μεταδίδεται εξ Αθηνών ο αρχηγός των ελληνικών εθελοντικών σχηματισμών της Πελοποννήσου συνταγματάρχης Παπαδόγκωνας, απηύ­θυνε προς τον Φύρερ επί τη διασώσει του το ακόλουθον τηλεγράφημα: «Οι 5.000 αξιωματικοί και άνδρες των ελληνικών εθελοντικών τμημάτων της Πελοποννήσου με το μεγαλύτερον μέρος του πληθυσμού της Πελοπον­νήσου όπισθεν αυτών, εκφράζουν την βαθυτάτην αγανάκτησίν των δια την εναντίον σας απόπειραν, σχεδιασθείσαν και επιχειρηθείσαν υπό υποκει­μένων, τα οποία δεν ήθελον να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα του αγώνος κατά του κομμουνισμού και των πλουτοκρατών συνεργατών του. Εκφράζουν την χαράν των δια την θαυμαστήν διάσωσίν σας και κλίνουν με ευγνωμοσύνην το γόνυ ενώπιον του Παντοδυνάμου Θεού, όστις ήπλωσε προστατευτικήν χείρα επάνω από την ζωήν σας, δια να σας διαφύλαξη εις το γερμανικόν έθνος και εις την εν τω αγώνι κατά της κομμουνιστικής πανώλους ηνωμένην Ευρώπην. Δια τους Έλληνας εθελοντάς της Πελοποννήσου, η ένδειξις αυτή είναι μία παρόρμησις, όπως συνεχίσουν δι' όλων των δυνάμεων μέχρις εσχάτων τον αγώνα κατά των μπολσεβικικών ορδών έν Ελλάδι. Από της ιεράς γης της αρχαίας Σπάρτης, εκ της οποίας προήλθεν η δράξ των ηρώων του Λεωνίδου, ή οποία έσωσε τον ευρωπαϊκόν πολιτισμόν, υψούται η προσευχή μας: «Κύριε, διαφύλαττε τον Φύρερ».

- Κυριακή 13 Αυγούστου 1944: Ο Φύρερ εκφράζει τάς ευχαριστίας του προς τον κ. Παπαδόγκωναν και τους εθελοντάς του. Επίσης και ο Υπουργός Εσωτερικών του Ράιχ Χίμλερ Ο Φύρερ έδωσε διαταγήν όπως ανακοινώσουν προς τον Διοικητήν των εθελοντικών τμημάτων Πελοποννήσου Συνταγματάρχην κ. Παπαδόγκω­ναν ότι εχάρη εγκαρδίως διά τα επ' ευκαιρία της διασώσεως του αποσταλέντα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα των εν τη Πελοποννήσω κατά του Μπολσεβικισμού μαχόμενων εθελοντών. Ο Φύρερ διαβιβάζει τας θερμάς του ευχαριστίας και τους χαιρετισμούς του εις όλους τους εθελοντάς. Εξ άλλου και ο αρχηγός των Σ.Σ. και υπουργός των Εσωτερικών του Ράιχ Χίμλερ έδωσεν εντολήν όπως διαβιβασθούν προς τον Συνταγματαρ­χών κ. Παπαδόγκωναν και αι ιδικαί του ευχαριστίαι. Τά συγχαρητήρια του Εθελοντικού Ελληνικού Στράτου προς τον Αδόλφον Χίτλερ Πρός τόν Άδόλφον Χίτλερ - Φύρερ της Γερμανίας. Ημείς οι Έλληνες, οι οποίοι μετά των εντίμων και ανδρείων Γερμανών στρατιωτών αγωνιζόμεθα εντός του εδάφους της αιωνίας ημών πατρίδος, υμνούμεν και δοξάζομεν τον προστάτην ημών και φιλεύσπλαχνον Θεόν, ο οποίος έσωσεν υμάς τον μέγαν Φύρερ της Γερμανίας και ολοκλήρου της Ευρώπης από τους όνυχας των κακών και πονηρών δαιμόνων, οι οποίοι ηθέλησαν να σας δολοφονήσουν. Επί τη ευκαιρία της διασώσεως σας εκφράζομεν προς υμάς τα αδελφικά μας αισθήματα.

Οι αρχηγοί του ΕΕΣ Κισά-Μπατζάκ (Κυριάκος Παπαδόπουλος) Μιχαήλ Αγάς (Μιχαήλ Παπαδόπουλος)
- Εφημερίδα «Νέα Ευρώπη» Θεσσαλονίκης, 25-7-1944: Η δράσις του ΕΕΣ Από πολλού χρόνου σκοπός του Εθνικού Ελληνικού Στρατού μας υπήρξεν η εκκαθάρισις του ορεινού συγκροτήματος του Βερμίου, επί του οποίου ήσαν εγκατεστημέναι πλείσται κομμουνιστικαί συμμορίαι και εκτελεστικά αποσπάσματα του ΕΛΑΣ και ΕΑΜ, τα οποία τμήματα εκείθεν εξορμούντα προσέβαλλον εκάστοτε τα χωρία τα ευρισκόμενα γύρωθεν του Βερμίου. Κατόπιν των ανωτέρω απεφασίσθη όπως, τη συμπρά­ξει του γερμανικού στρατού, ενεργηθή επιχείρησις κατά των συμμοριών αυτών. Την 22αν Απριλίου ε.έ. τμήματα γερμανικού στρατού των Ες-Ες μετά τμημάτων του ΕΕΣ, μεθοδικώς ενεργήσαντα, κατώρθωσαν να σχηματί­σουν κλοιόν πέριξ του ορεινού όγκου του Βερμίου.

- Εφημερίδα «Πατρίς» Κοζάνης, 21-5-1944: Την 8ην Μαΐου ε.έ. διερχόμενος ο αρχηγός (σ.σ. Μιχάλης Παπαδόπου­λος) εκ Βεροίας μετά του στρατού και του επιτελείου του, εστάθμευσεν εις την πόλιν αυτήν και ωμίλησεν εις ογκωδεστάτην συγκέντρωσιν. Πλαισιούμενος ο αρχηγός μας από τον σεβασμιώτατον Μητροπολίτη Βεροίας, τον αρχηγόν των γερμανικών δυνάμεων των Ες-Ες και απείρων εθνικών παραγόντων, ωμίλησεν εμπρός εις μίαν ανθρωποθάλασσαν Βεροιωτών δηλώσας το φως της αλήθειας...

«Το Οδοιπορικό του Βασίλη», Βασίλης Κ. Μπουφίδης, Αθήνα 2006, σελ. 124-126

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΙΜΕΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΠΟ 1/11/2012

http://www.protothema.gr/files/1/2012/10/18/PosostaMetavolis%201_11_12.pdf

Δέκα φράσεις που χρειάζεται να λέμε καθημερινά στα παιδιά μας

Λέξεις και φράσεις που αξίζει να χρησιμοποιούμε καθημερινά και συστηματικά, ανάλογα με την περίσταση, για να ενισχύσουμε την αυτοπεποίθηση και τον αυτοσεβασμό των παιδιών, καθώς και το πολύτιμο συναίσθημα σύνδεσης και μοιράσματος μέσα στην οικογένεια:

1. “Σ΄ ευχαριστώ! “: Μοιάζει αυτονόητο, αλλά πόσο συχνά ευχαριστούμε τα παιδιά μας, αναγνωρίζοντας την προσπάθειά τους να μας βοηθήσουν; “Σ΄ευχαριστώ που έστρωσες το τραπέζι. Εφτιαξα τη σαλάτα όσο με βοηθούσες”. “Σ΄ευχαριστώ που βρήκες τη χαμένη θήκη του cd μου” κοκ.
2. “Πες μου κι άλλα”: Η φράση – κλειδί για άμεση σύνδεση, χωρίς κριτική και υποδείξεις (τουλάχιστον άμεσα). Δίνει το πράσινο φως για να λυθεί η γλώσσα και ν΄ανοίξει η καρδούλα του παιδιού, που μπορεί να αρχίσει να λέει οτιδήποτε το απασχολεί: από την προπαίδεια που μόλις έμαθε μέχρι το πόσο εντυπωσιακό ήταν το πολύχρωμο κασκόλ της δασκάλας του. Στην πραγματικότητα δεν έχει τόσο σημασία τι θα πει, όσο το να νιώθει άνετα να μιλάει με φυσικό τρόπο για την καθημερινότητα και η οικειότητα που αναπτύσσεται μέσα από μια επικοινωνία που ρέει.
3. “Μπορείς!”: Η λέξη – σφραγίδα που αντανακλά την εμπιστοσύνη μας στο δυναμικό του. Η παρότρυνση του γονιού είναι αυτή που κάνει τη διαφορά όταν το παιδί χρειάζεται ενθάρρυνση για να συνεχίσει την προσπάθεια, για να δοκιμάσει κάτι καινούργιο, για να κάνει το πρώτο βήμα, για να επιμείνει απέναντι στη δυσκολία.
4. “Πώς μπορώ να βοηθήσω;”: Η προθυμία μας να βοηθήσουμε (προσοχή, λέμε απλώς να βοηθήσουμε όχι να κάνουμε τη δουλειά για λογαριασμό του) προσφέρει το πολύτιμο συναίσθημα της υποστήριξης στο παιδί. Το εξοικειώνει επίσης με μια πιο γενναιόδωρη και ακομπλεξάριστη συμπεριφορά που μπορεί να υιοθετήσει το ίδιο απέναντι στους συνομηλίκους του.
5. “Ας βάλουμε όλοι ένα χεράκι για να…..”: συμμαζέψουμε το σπίτι, καθαρίσουμε το δωμάτιο, φυτέψουμε τον κήπο…κοκ. Υπάρχει πιο όμορφος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά την αξία της συνεργασίας και της συλλογικότητας, ώστε να γίνονται όλα πιο αποτελεσματικά, πιο εύκολα και πιο γρήγορα;
6. “Τι θα ΄λεγες για μια αγκαλιά;”: Ο πιο γλυκός , άμεσος, υπέροχος τρόπος για να δείξουμε τρυφερότητα, υποστήριξη, αγάπη… Ισως όσο τα παιδιά μεγαλώνουν να  αλλάζει και ο τρόπος που θέλουν να τους εκδηλώνουμε την τρυφερότητά μας: μπορεί να θέλουν αγκαλιά “διαρκείας” ή ένα χτυπηματάκι στην πλάτη ή ένα φιλάκι στο μάγουλο ή μια γρήγορη αγκαλιά…
7. “Παρακαλώ”: Διαχρονική και κλασική λέξη όταν ζητάμε οτιδήποτε από το παιδί. Στο κάτω κάτω δείχνει στοιχειώδη ευγένεια, το χρησιμοποιούμε με τους ξένους, γιατί όχι και με το παιδί μας;
8. “Μπράβο, τα κατάφερες!”: Η λεκτική επιβράβευση από έναν περήφανο γονιό δίνει φτερά στο παιδί για να επιστρατεύσει τις δυνάμεις του και να ανοιχτεί σε νέα επιτεύγματα. Προσοχή: Να λέμε το μπράβο όταν το νιώθουμε πραγματικά και για μια συγκεκριμένη προσπάθεια ή συμπεριφορά. Αν το λέμε με ευκολία για καθετί χάνει την αξία του!
9. “Είναι ώρα για …”: …ύπνο, μελέτη, ξεκούραση, να κλείσει η τηλεόραση κοκ. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει ένα σταθερό πλαίσιο μέσα στο οποίο τα παιδιά λειτουργούν και είναι δουλειά του γονιού να το παρέχει και να το τηρεί, ειδικά όταν τα παιδιά είναι ακόμα μικρά.
10. “Σ΄ αγαπώ!”: Δεν αρκεί να το νιώθουμε, χρειάζεται  να το λέμε και να το ξαναλέμε! Οσο πιο συχνά λέμε “σ΄αγαπώ” τόσο πιο συχνά το ακούμε και η ζωή γίνεται όλο και πιο όμορφη! Οσο για τα παιδιά, τα θεμέλια της αυτοεκτίμησής τους είναι τα “σ΄ αγαπώ”, σε λέξεις και πράξεις, που εισέπραξαν από τους γονείς τους!

Τι τρώμε στο σχολείο;

Ο Σεπτέμβρης μας παρακινεί να κάνουμε μια καινούρια αρχή. Τι πιο επωφελές για μια οικογένεια να θέσει φέτος τις πρώτες βάσεις για μια ποιοτικότερη καθημερινότητα, ξεκινώντας.. εκ των έσω.
Διατροφή! Αν και δε ξεκινάει από το αντίστοιχο γράμμα, θα έπρεπε να είναι το Ά των προτεραιοτήτων μας. Ειδικά για τους μικρούς μας φίλους, που χρειάζονται όλα τα απαραίτητα εφόδια για μια σωστή και παραγωγική αρχή εν όψει της σχολικής χρονιάς.
Έτσι, καλό είναι να φροντίσουν οι γονείς να ακολουθούν τα παιδιά τους τις παρακάτω διατροφικές οδηγίες, οι οποίες θα εξασφαλίσουν την καλύτερη πρόοδο στη νέα σχολική χρονιά:
1) Η καλή μέρα από το πρωινό φαίνεται: Τα παιδιά είναι σημαντικό να τρώνε πρωινό, έτσι ώστε να:

• Έχουν καλύτερη απόδοση στο σχολείο.
• Αισθάνονται λιγότερη κούραση και υπνηλία στα πρωινά μαθήματα.
• Αθλούνται περισσότερο και καταναλώνουν μικρότερη ποσότητα γλυκών και λιπαρών τροφίμων κατά τη διάρκεια της μέρας.
• Τα παιδιά που δεν τρώνε πρωινό εμφανίζουν ελλείψεις σε σημαντικά θρεπτικά συστατικά (σίδηρος, ασβέστιο, ψευδάργυρος, φυλλικό οξύ) και έχουν τάση αύξησης βάρους.

Μελέτες έχουν δείξει πως τα παιδιά που τρώνε πρωινό έχουν 30% λιγότερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα.
Σωστές επιλογές πρωινού είναι οι εξής:
• 1 φλιτζάνι γάλα 1,5% με δημητριακά ολικής άλεσης και φρούτο
• 1 ποτήρι γάλα 1,5 % σε λιπαρά & 1 φέτα ψωμί πολύσπορο ή 2 φρυγανιές σικάλεως ή με μαλακή μαργαρίνη και μέλι ή μαρμελάδα ή ταχίνι
• 1 ποτήρι χυμό φρούτων με ψωμί ψωμί πολύσπορο και αυγό βραστό
• 1 ποτήρι γάλα 1,5 % σε λιπαρά & Τοστ με ψωμί πολύσπορο, φιλέτο γαλοπούλας με ελαιόλαδο και τυρί χαμηλών λιπαρών
2) Όσο πιο συχνά τόσο πιο καλά: Έρευνες έχουν δείξει πως τα συχνά γεύματα βοηθάνε στην αποφυγή χαμηλών επιπέδων σακχάρου, που έχει συσχετισθεί με φτωχή μνήμη, δυσκολίες της συγκέντρωσης και της μάθησης.
Εύκολες και γρήγορες εναλλακτικές για το σχολείο είναι:
• Τοστ ή πίτα αραβική με τυρί/αλλαντικά με ελαιόλαδο & λαχανικά
• Κουλούρι θεσσαλονίκης ή κράκερ σικάλεως
• Μπισκότα με πολυδημητριακά
• Φρούτα/χυμοί
• Ανάλατοι ξηροί καρποί
• Μπάρες δημητριακών ολικής αλέσεως
3) Ποικιλία τροφίμων: Καλό είναι τα παιδιά να καταναλώνουν τρόφιμα από όλες τις ομάδες, έτσι ώστε να προσλαμβάνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται.
Συγκεκριμένα, από την παιδική διατροφή δε θα πρέπει να λείπουν τα ακόλουθα τρόφιμα προκειμένου να πετύχετε τη μέγιστη σχολική απόδοση:
Σταφίδες. Περιέχουν βάριο, που «ξυπνούν» τη μνήμη.
Ψάρια: προσφέρουν ω3 λιπαρά οξέα που ενισχύουν τη συγκέντρωση της προσοχής.
Συκώτι: Λόγω σιδήρου και χολίνης βοηθά στην καλή οξυγόνωση του εγκεφάλου, στην ενδυνάμωση της πνευματικής απόδοσης και στην ικανότητα εκμάθησης.
Γιαούρτι. Πλούσιο σε βιταμίνη Β12 προστατεύει τον εγκέφαλο, ενισχύει τη μνήμη, την αυτοσυγκέντρωση και τη γλωσσική ανάπτυξη.
Κόκκινο κρέας. Οι πρωτεΐνες που περιέχει είναι απαραίτητες για τους νευροδιαβιβαστές, οι οποίοι είναι ζωτικής σημασίας για τη διαδικασία της σκέψης καθώς βοηθούν στο να μεταβιβάζονται γρήγορα τα μηνύματα στον εγκέφαλο.
Ξηροί καρποί. Περιέχουν σίδηρο και μαγγάνιο με αποτέλεσμα να τονώνουν την ταχύτητα της σκέψης και της κρίσης.
4) Mειώστε τις ώρες τηλεθέασης: Οι πολλές ώρες, φαίνεται να παρασέρνουν σε συχνό τσιμπολόγημα ειδικά ανθυγιεινών τροφών, λόγω και των διαφημίσεων, αλλά και σε μειωμένη φυσική δραστηριότητα. Μια από τις πολλές έρευνες που πραγματεύονται το παραπάνω θέμα, μάς λέει χαρακτηριστικά ότι όσο πιο πολύ τηλεόραση βλέπουν τα νήπια, τόσο μεγαλώνει η πιθανότητα να εξελιχθούν σε παχύσαρκα παιδιά και «κακούς» μαθητές.
Η σχολική ηλικία είναι η ιδανικότερη ηλικία αφομοίωσης και μάθησης. Άρα βοηθήστε να έχουν μία ποιοτικότερη και υγιέστερη ζωή. Και μην ξεχνάτε τη φυσική δραστηριότητα που είναι άκρως απαραίτητη για τα μικρά παιδιά.
Διονύσης-Άδωνις Πάνος,
Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, BSc
Επιστημονικός Υπεύθυνος Λόγω Διατροφής, Γλυφάδα
Ιδρυτικό μέλος Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας

Τα υπέρ και τα κατά της χρήσης παιχνιδιών μέσω των Η/Υ και του Internet

Τα υπέρ
Αυτός ο τρόπος διασκέδασης  μπορούμε να πούμε ότι έχει θετικά αποτελέσματα για τα παιδιά αν τηρούνται τα παραπάνω χρονικά όρια. Παρακάτω αναφέρουμε κάποια από τα υπέρ:
• Βοηθάει να αναπτυχθούν δεξιότητες, όπως η ταχύτητα των αντανακλαστικών και η μνήμη.
• Τονώνει τη συγκέντρωση, κάτι που συνιστάται για παιδιά που έχουν έλλειψη συγκέντρωσης ή είναι υπερκινητικά.
• Ενεργοποιεί τον οπτικοκινητικό συντονισμό, επιτρέπει δηλαδή τον συντονισμό μεταξύ του τι βλέπουν και του τι πρέπει να κάνουν.
• Εμπλουτίζει τις γνωστικές τους δεξιότητες χρησιμοποιώντας εκπαιδευτικά παιχνίδια.
• Ενισχύει την δύναμη της φαντασίας τους, την παρατηρητικότητα, την επιδεξιότητα και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων.
Τα κατά
Στην περίπτωση όμως που δεν τηρούνται τα παραπάνω όρια, τότε τα κατά αυτού του τρόπου διασκέδασης είναι πολύ περισσότερα. Παρακάτω αναφέρουμε μερικά από αυτά:
• Μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα αν ασχολούνται πολύ ώρα με τον υπολογιστή, επειδή βομβαρδίζεται το νευρικό σύστημα.
• Δημιουργεί απομόνωση και κάποια καθυστέρηση στη διαδικασία της κοινωνικοποίησής τους.
• Η αλληλεπίδραση με το μηχάνημα μπορεί να είναι πιο σημαντική για τα παιδιά από το να βρεθούν με συγγενείς και φίλους.
• Περιορίζει τις λοιπές δραστηριότητες, δεδομένου ότι συγκεντρώνονται μόνο στο παιχνίδι και ξεχνάνε να διαβάσουν, να ασκήσουν κάποιο άθλημα ή να παίξουν στην γειτονιά.
• Παιχνίδια που έχουν μέσα βία μπορούν να μεταδώσουν λανθασμένες αξίες στα παιδιά, ιδιαίτερα στα αγόρια.
• Μειώνει την ανάπτυξη της φαντασίας και την ικανότητα διάκρισής της από την πραγματικότητα.
• Ο εγκέφαλος συνηθίζει στις πολύ γρήγορες εναλλαγές εικόνων και ήχων και δυσκολεύεται να παρακολουθήσει την ομιλία του καθηγητή, ή ακόμα και συνομιλίες με άλλους μαθητές.
• Επειδή η καθημερινότητα των παιδιών αποτελείται από ολοένα και περισσότερες δραστηριότητες οι οποίες απαιτούν όραση σε κοντινές αποστάσεις και όχι σε μακρινές, ελαττώνεται η όρασή τους σε μακρινές αποστάσεις.

Μάθε το παιδί σου να προσεύχεται

"Είναι ώρα για ύπνο και πρέπει να προσευχηθείς" ή "ο Θεός είναι καλός, ευχαρίστησε Τον για το φαγητό που σου έδωσε" είναι μερικές από τις πιο συνηθισμένες εκφράσεις των γονέων προς τα παιδιά τους. Δυστυχώς όμως πάρα πολύ συχνά διαπιστώνουμε τη δυσκολία των παιδιών να πουν τις μικρές παιδικές τους προσευχές. Για το λόγο αυτό αισθανόμαστε απογοητευμένοι και προβληματισμένοι επειδή ενώ πολλές φορές έχουμε διδάξει τα παιδιά μας να προσεύχονται, το αποτέλεσμα δεν είναι ικανοποιητικό.

Αυτό συμβαίνει γιατί οι γονείς και οι μεγαλύτεροι, γιαγιάδες και παππούδες, ξεχνούν μια μεγάλη αλήθεια: Τα παιδιά μιμούνται και παιδαγωγούνται σύμφωνα με αυτό που βλέπουν από τους μεγαλύτερους. Πως θέλουμε τα παιδιά μας να προσεύχονται στο Θεό, όταν αυτά δεν έχουν δει ποτέ εμάς να προσευχόμαστε; Πως θα μάθουν να ευχαριστούν το Θεό για την τροφή ή την υγεία, εάν πρώτα δεν δουν εμάς να βρισκόμαστε στα γόνατα και να ευχαριστούμε το Δημιουργό για την ημέρα που πέρασε, για το φαγητό που προμήθευσε, για την υγεία μας, για την προστασία Του, για την οδηγία μέσα στη ζωή μας;

Παρακάτω δίνουμε 7 απλές συμβουλές που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα παιδιά να κατανοήσουν την σπουδαιότητα της προσευχής:

 Αφήστε τα παιδιά σας να σας δουν: Τα παιδιά μαθαίνουν από το παράδειγμα. Τα παιδιά και τα εγγόνια μας πρέπει να δουν την ημέρα μας κάτω από την προσευχή και τη μελέτη της Βίβλου. Γίνε το παράδειγμα στα παιδιά σου μέσα από τη δική σου ζωή.

 Συμμεριστείτε το πρόβλημα μαζί τους. Τις περισσότερες φορές όταν προκύπτει κάποιο πρόβλημα στην οικογένεια, οι γονείς προσεύχονται στο Θεό να δώσει λύση χωρίς να συμμετέχουν στην προσευχή και τα παιδιά. Προσευχηθείτε μαζί τους και δώστε τους την ευκαιρία να εκθέσουν τον πρόβλημα της οικογένειας και αυτά στο Θεό με το δικό τους τρόπο. Η επίκληση θα πρέπει να έχει περισσότερο χρόνο από ότι μια προσευχή πριν την ώρα του φαγητού.

 Συνοδεύεστε τα παιδιά σας με μια προσευχή. Καθημερινά έχουμε την ευκαιρία να διδάξουμε την προσευχή στα παιδιά μας με απλό και σύντομο τρόπο: Προσευχηθείτε μαζί τους πριν αυτά φύγουν για το σχολείο ή την εκδρομή τους, ζητώντας την προστασία και την καθοδήγησή τους από το Θεό. Ζητείστε από τα παιδιά να κάνουν το ίδιο. Πολλές φορές τα λόγια της προσευχής έρχονται να τους υπενθυμίσουν για αυτό που προσευχήθηκαν κατά τη διάρκεια των σχολικών μαθημάτων τους και να συμπεριφερθούν κόσμια και χριστιανικά σε καθημερινές περιστάσεις.

 Δημιουργείστε έναν κατάλογο προσευχής και γράψτε όλα τα ονόματα συγγενών και φίλων, φτιάξτε έναν κατάλογο με άτομα που χρειάζονται την προσευχή σας. Δώστε τη δυνατότητα στα παιδιά να έχουν και το δικό τους κατάλογο με αγαπημένα τους πρόσωπα από την οικογένεια, τους συγγενείς, από φίλους και συμμαθητές τους, αλλά και από ανάγκες που αυτά βλέπουν και γνωρίζουν. Καθορίστε συγκεκριμένη ώρα για να προσευχηθείτε μαζί τους. Καλό θα είναι οι δικές σας προσευχές να είναι σύντομες και περιεκτικές έτσι ώστε να μην κουράσουν τα παιδιά σας αλλά και να δώσουν την ευκαιρία και σ’ αυτά να προσευχηθούν με μεγαλύτερη διάθεση.

 Ευχαριστήστε το Θεό για κάθε θετική εξέλιξη. Δεν είναι λίγες οι φορές που ενώ έχουμε ζητήσει από το Θεό να ενεργήσει και η έκβαση ενός προβλήματος έχει διευθετηθεί με τον καλύτερο τρόπο, ξεχνάμε να Τον ευχαριστήσουμε για το αποτέλεσμα. Ευχαριστήστε το Θεό για το συγκεκριμένο αποτέλεσμα προσευχόμενοι μαζί με τα παιδιά σας. Έτσι θα μάθουν όχι μόνο να ζητούν αλλά και να ευχαριστούν.

 Φτιάξτε έναν κατάλογο ευχαριστίας. Όταν οι προσευχές απαντιόνται, σε θέματα που είχαν σχέση με τα παιδιά σας, μάθετε να ευχαριστούν το Θεό γι αυτό. Θα ήταν καλό μία φορά την εβδομάδα, να προσευχόμαστε για τα θετικά αποτελέσματα που προέκυψαν μέσα στη συγκεκριμένη εβδομάδα.

 Συμβουλεύστε και συγχρόνως προσευχηθείτε. Όταν το παιδί μας έρχεται να μας εκθέσει ένα προβλήματα, π.χ. σχέση με κάποιο συμμαθητή του, συμβουλεύστε το και συγχρόνως προσευχηθείτε μαζί του για θετική έκβαση στο πρόβλημα που το απασχολεί. Συμβουλεύστε το και προσευχηθείτε συγχρόνως. Ποτέ μην κάνετε το ένα ή το άλλο μόνο.

Πρέπει να θυμόμαστε πως τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας δεν θα γίνουν "πολεμιστές προσευχής", τα οποία θα προσεύχονται ολονύχτια. Θέλουμε όμως να μάθουν πως η προσευχή μπορεί να γίνει ένα ζωτικής σημασίας μέρος της ζωής τους. Πάνω από όλα προσευχηθείτε στο Θεό έτσι ώστε Αυτός να σας οδηγήσει και να σας συμβουλέψει με ποιον τρόπο θα εργαστείτε μαζί τους. Και μην ξεχνάτε πως το καλύτερο μάθημα είναι το δικό σας παράδειγμα. Η δική σας πνευματική πορεία θα γίνει ευλογία και σε σας και στα παιδιά σας, στους γύρω σας!

12 βήματα για να βοηθήσεις το παιδί σου να πετύχει στο σχολείο

[1] Ξεκίνα από την αρχή

Δώσε στο παιδί σου να καταλάβει, δίχως καταπίεση, ότι το σχολείο είναι σοβαρή δουλειά και ότι περιμένεις να κάνει το καλύτερο δυνατό, ανάλογα με τις δυνάμεις του.

[2] Καθιέρωσε τακτικές ώρες μελέτης

Το κάθε παιδί χρειάζεται μια ρουτίνα. Καθιέρωσε μια περίοδο μελέτης, ανάλογα με την ηλικία του, όπου θα μπορεί, δίχως πειρασμούς, σε ήσυχο και ευχάριστο περιβάλλον, να κάνει τα μαθήματά του. Βοήθησέ το όταν χρειάζεται, αλλά μην ενδώσεις στον πειρασμό να «ξαναρχίσεις το σχολείο» κι εσύ, κάνοντας όλα τα μαθήματα του παιδιού.

[3] Συνάντησε τον δάσκαλο, (τους καθηγητές)

Γνώρισε με ποιον θα ξοδεύει τόσες ώρες κάθε μέρα το παιδί σου. Ρώτησε για τους κανόνες της μελέτης στο σπίτι. Συζήτησέ μαζί του οποιοδήποτε θέμα αφορά το παιδί και είναι καλό να το γνωρίζει ο δάσκαλος.

[4] Μην επιτρέπεις να σε χειραγωγεί

Τα παιδιά έχουν τρομερές ικανότητες να χρησιμοποιούν τους γονείς ή τους δασκάλους, τον έναν ενάντια στον άλλο. Για κάθε ερώτημα ή αμφιβολία επικοινωνήστε με το άλλο πρόσωπο, ώστε να υπάρχει μια καθαρή εικόνα, όχι σύγχυση, σε κάθε ζήτημα.

[5] Εκτίμησε την εργασία του παιδιού και πρόσφερε του τον έπαινο

Δεν υπάρχει χειρότερη απογοήτευση όταν το παιδί, μετά από τον κόπο του, λάβει αδιαφορία ή κριτική. Όταν εκτιμάς την εργασία του, εκτιμάς το ίδιο το παιδί και το ενθαρρύνεις να βελτιωθεί.

[6] Ανάπτυξε το αίσθημα ευθύνης

Το παιδί που έχει συνεχώς ένα ακατάστατο θρανίο στο σχολείο, συνήθως έχει κι ένα ακατάστατο υπνοδωμάτιο στο σπίτι. Εκείνος που δεν τελειώνει τις εργασίες του σχολείου στην ώρα του, συνήθως δεν είναι τόσο υπεύθυνος και στο σπίτι.

Δημιούργησε ένα σύστημα ανταμοιβών και πειθαρχίας, ώστε να υπάρχει τάξη στο δωμάτιο του παιδιού, όπως και κάποιες ευθύνες καθαριότητας γενικά στο σπίτι, ακόμα κι αν δεν τις κάνει όσο καλά θα ήθελες. Μπορεί ακόμα, να του αυξήσεις το χαρτζιλίκι όταν τελειώνει μια τέτοια εργασία. Είναι καλό να μάθει από νωρίς να συμμετάσχει στις ευθύνες του σπιτιού.

[7] Έλεγξε την τηλεόραση

Όλοι οι δικοί συμφωνούν, ότι τα παιδιά βλέπουν περισσότερη τηλεόραση απ’ ότι πρέπει. Δεν είναι μόνο ο χρόνος, αλλά και η χαμηλή ποιότητα και τα ακατάλληλα προγράμματα που επηρεάζουν αρνητικά τη δημιουργικότητα και την αίσθηση της πραγματικότητας.

Οι γονείς χρειάζεται να ελέγχουν τα προγράμματα που παρακολουθούν τα παιδιά τους και να περιορίσουν το χρόνο που ξοδεύουν μπροστά στο «κουτί». Επίσης, κάποια προγράμματα να τα βλέπετε μαζί ώστε να γίνετε η ανάλογη κριτική για το πρόγραμμα που παρακολουθήσατε.

[8] Σωστές προσδοκίες

Περίμενε από το παιδί σου να πετύχει το καλύτερο που μπορεί. Το να είναι πετυχημένο στο σχολείο, θα το βοηθήσει να είναι πετυχημένο αργότερα στη ζωή. Τα παιδιά χρειάζεται να στοχεύουν στους καλύτερους βαθμούς που είναι δυνατόν να πετύχουν. Μη δέχεσαι απλά να περνάει τις τάξεις. Από την άλλη πλευρά, μην υπερβάλεις και απαιτείς κάτι μεγαλύτερο από τις δυνάμεις τους. «Ας έχεις μικρότερο βαθμό κι ας είναι πιο ευτυχισμένο».

[9] Να είσαι ρεαλιστής

Αξιολόγησε τις ικανότητες που παιδιού σου με απόλυτη ειλικρίνεια, δίχως να ντρέπεσαι για τις αδυναμίες του, νοιώθοντας ότι εσύ είσαι υπεύθυνος. Μερικά παιδιά τα καταφέρνουν πιο καλά στα μαθήματα, από άλλα. Αλλά θα αγωνίζονται όλα τα χρόνια του σχολείου για να τα καταφέρουν.

Οι γονείς δημιουργούν μεγάλες απογοητεύσεις, όταν προορίζουν το παιδί τους να γίνει γιατρός, ενώ αυτός ενδιαφέρεται μόνο για τις μηχανές αυτοκινήτων. Είναι απαραίτητο να γνωρίζεις, ότι η ζωή του παιδιού σας δεν είναι δική σου. Να είσαι περήφανος με τις ικανότητες τους σ’ οποιοδήποτε τομέα.

[10] Ενθάρρυνε ενδιαφέροντα εκτός σχολείου

Το κάθε παιδί χρειάζεται και κάποιες δραστηριότητες εκτός σχολείου. Ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του παιδιού (αθλητισμός, μουσική, ξένες γλώσσες κ.λπ.), ενθάρρυνε το παιδί να επιδοθεί σε κάποια δραστηριότητα, στην οποία έχει περισσότερη έφεση, ώστε να δημιουργήσει και την ταυτότητά του εκτός σπιτιού ή σχολείου. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις τάξεις Β΄ και Γ΄ Λυκείου. Καθώς το παιδί βλέπει ότι μπορεί να επιδοθεί και σε άλλες δραστηριότητες εκτός από τα μαθήματα, γίνεται πιο κοινωνικό, δημοκρατικό και αναπτύσσει την αυτοεκτίμησή του.

[11] Εργασία επί πληρωμή

Το να έχει το παιδί κάποια μερική απασχόληση και να κερδίζει χρήματα, το κάνει πιο υπεύθυνο για τα οικονομικά και αισθάνεται καλά για τον εαυτό του. Κάποιες δουλειές όπως το babysitting, βοήθεια στην εργασία του πατέρα, καλοκαιρινή εργασία κ.λπ. μπορεί να βοηθήσουν το παιδί να ωριμάσει, σχετικά με το πώς να χειρίζεται σωστά τα οικονομικά του, αλλά και να μη βαραίνει τόσο το οικογενειακό ταμείο.

[12] Επικοινωνήστε

Το παιδί χρειάζεται να μοιραστεί με κάποιον τα προβλήματα, τις χαρές και τις λύπες του, με μικρές καθημερινές κουβέντες. Συχνά χρησιμοποιεί τους γονείς του σαν σημείο αναφοράς για τις ιδέες του, ή ακόμα σαν ασφαλιστική δικλείδα για τις αναζητήσεις και τα ερωτήματά του. Μερικές φορές οι ιδέες αυτές μπορεί να εμφανιστούν σαν απόλυτες γνώμες. Το παιδί μπορεί να αναζητάει την επικύρωση, την αποδοχή ή ακόμα και την επικύρωση των δικών σου αρχών. Επίσης μπορεί απλά να προσπαθεί να αποφασίσει αν είναι σωστές οι δικές του απόψεις.

Σε κάθε περίπτωση να είσαι ψύχραιμος και έτοιμος να συζητήσεις. Δείξε το ενδιαφέρον σου προσφέροντας τη δική σου άποψη. ’κου με προσοχή τι σου λέει, ακόμα κι όταν έχεις βαρεθεί ή είσαι οργισμένος μ’ αυτό που σου λέει. Να ανησυχείς περισσότερο, όταν το παιδί δε μιλάει, παρά όταν σου τα λέει όλα, άσχετα αν σου αρέσει αυτό που ακούς ή όχι.

Τέλος, να θυμάσαι ότι κανένας γονιός δεν είναι, αλλά ούτε αισθάνεται πετυχημένος πάντοτε. Μπορείς όμως, να περιορίσεις την απογοήτευσή σου και να επηρεάσεις αποτελεσματικά την επιτυχία του παιδιού σου στο σχολείο, με την προσωπική σου συμμετοχή σε κάθε τομέα της ζωής του. Έτσι δημιουργείς μια θετική ατμόσφαιρα και τις καλύτερες προοπτικές για επιτυχία στο σπίτι σου και γενικά στη ζωή του παιδιού σου.

Μαμά θέλω κινητό!

«Οι συμμαθητές μου έχουν κινητό τηλέφωνο, θέλω κι εγώ!», «Ανησυχούμε με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας! Θα σου πάρουμε κινητό, για να επικοινωνούμε μαζί σου όταν αργείς και να είμαστε ήσυχοι», «Θα με ειδοποιείς με το κινητό τι ώρα τελειώνει το μάθημά σου ή αν άργησε το λεωφορείο σου, για να έρχομαι να σε συνοδεύσω, γιατί δεν έχω χρόνο να περιμένω με τις ώρες».
Της Στέλλας Βασαλάκη, Με τη συνεργασία της Αννίνας Κουλουβάτου, Ψυχολόγου – Ψυχοπαιδαγωγού, της Κατερίνας Σιώτου, Ψυχολόγου – Ψυχοπαιδαγωγού, και της Λωρέττας Θωμαΐδου, παιδιάτρου
Πιθανά, να αναγνωρίσατε μερικούς από τους λόγους για τους οποίους έχετε ήδη αγοράσει στο παιδί σας το δικό του κινητό, ή που σας έχουν βάλει σε σκέψεις για το αν πρέπει να το κάνετε πολύ σύντομα. Χρειάζεται, όμως, κινητό τηλέφωνο ένα παιδί; Η απάντηση είναι «Ναι», αλλά με προϋποθέσεις. Τα κινητά έχουν γίνει πια μέρος της ζωής μας και την διευκολύνουν πολύ. Το ίδιο εξυπηρετικά μπορεί να γίνουν και για τα παιδιά, φτάνει μόνο να τους μάθουμε πώς να τα χρησιμοποιούν όσο το δυνατόν καλύτερα για τη δική τους ασφάλεια και διευκόλυνση!
Αναμφίβολα, δεν υπάρχει σχεδόν κανένας γονιός σήμερα που να μην αισθάνεται ανασφάλεια κι ανησυχία για τα παιδιά του, με όλες τις «κακοτοπιές» που υπάρχουν γύρω μας. Και σίγουρα αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους που εμείς οι γονείς αναγκαζόμαστε να αγοράσουμε κινητό τηλέφωνο στο παιδί μας όταν αρχίζει να ανεξαρτητοποιείται, να κυκλοφορεί μόνο του, πιστεύοντας ότι έτσι είναι εκείνο περισσότερο ασφαλές όταν βρίσκεται εκτός σπιτιού κι εμείς πιο ήσυχοι.
Επίσης, τα ιδιαίτερα φορτωμένα ωράριά μας μας δυστυχώς δεν μας επιτρέπουν να μοιραζόμαστε πολλές ώρες με τα παιδιά μας, να είμαστε δίπλα τους στις καθημερινές τους δραστηριότητες και σίγουρα το κινητό τηλέφωνο μας δίνει τη δυνατότητα συχνής επικοινωνίας. Τα μικρά μας μπορούν να μας ενημερώνουν συνέχεια, έτσι ώστε να γνωρίζουμε τι κάνουν κάθε στιγμή.
Από την άλλη πλευρά, τα ίδια τα παιδιά μπορεί να ζητάνε να αποκτήσουν κινητό τηλέφωνο επειδή το έχουν ανάγκη, για παράδειγμα για να αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια, αφού αυτή η συσκευή τους παρέχει τη δυνατότητα να επικοινωνούν μαζί μας οποιαδήποτε στιγμή, όταν βρίσκονται μακριά μας
Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι τα παιδιά βλέπουν το κινητό και σαν μόδα. Ο τρόπος που παρουσιάζεται το κινητό μέσα από τις διαφημίσεις αλλά και ο τόπος που το αντιμετωπίζουμε εμείς οι μεγάλοι κάνουν τα παιδιά να το βλέπουν σαν ένα μοδάτο αξεσουάρ και να θέλουν να το αποκτήσουν κυρίως για λόγους στυλ. Κι εδώ ακριβώς πρέπει να επέμβουμε εμείς και να εξηγήσουμε στο παιδί ότι το τηλέφωνο είναι ένα χρήσιμο εργαλείο που διευκολύνει τη ζωή μας και έτσι πρέπει να το βλέπουμε. Δεν είναι ένα αξεσουάρ μόδας, συγκεκριμένης μάρκας, χρώματος και στυλ.
Δεν είναι εργαλείο Παρακολούθησης...
Η κυρία Α. Κουλουβάτου τονίζει « Οι λόγοι που συνήθως, οι ίδιοι οι γονείς θέλουν να αγοράσουν κινητό τηλέφωνο στο παιδί τους, έχουν σχέση με την ανασφάλεια που αισθάνονται με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας ή με την ανάγκη τους να είναι συνεπής, π.χ. στην ώρα που θα το πάρουν από το σχολικό του, κ.λπ.. Χρειάζεται όμως, προσοχή από την πλευρά των γονιών, στο να μην καταλήξει να γίνει το κινητό τηλέφωνο ένα ακόμα μέσο υπερπροστασίας του παιδιού τους, μία επιπλέον «εισβολή» στο δικό του «χώρο». Δηλαδή, να μην αισθάνεται το παιδί, ότι οι γονείς του το ελέγχουν συνέχεια, με άλλα λόγια ότι το «ακολουθούν» παντού η αντίθετα, να ξέρει ο μικρός ότι οποιαδήποτε στιγμή έχει τη δυνατότητα να τηλεφωνήσει σε εκείνους για να του λύσουν και το παραμικρό πρόβλημά του, π.χ. «μαμά τσακώθηκα με το φίλο μου, πες μου τι να κάνω ή έλα αμέσως να με πάρεις από το σπίτι του», κ.λπ.. Η τακτική αυτή, δεν θα δώσει τη δυνατότητα στο παιδί να αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό του, αυτονομία, να πάρει μόνο του πρωτοβουλίες, να μάθει ότι δεν θα υπάρχει πάντα κάποιος κοντά του για να του βρίσκει λύσεις στα προβλήματά του.»
...ούτε και υποκατάσταστο της παρουσίας των γονιών
«¨Ένα άλλο επίσης σημαντικό σημείο, που καλό είναι να δώσουμε προσοχή, είναι ο «κίνδυνος» το κινητό τηλέφωνο να καταλήξει να γίνει υποκατάστατο της πραγματικής παρουσίας των γονιών και του ενδιαφέροντός τους για τα παιδιά», λέει η κυρία Αννίνα Κουλουβάτου κι εξηγεί «Δηλαδή, με δεδομένο σήμερα τα «εξουθενωτικά» ωράρια και των δύο γονιών, είναι πολύ πιθανό, να υποκαταστήσουν τη πραγματική επαφή με την τηλεφωνική επικοινωνία, αντί να προσπαθήσουν να περάσουν, έστω και λίγη ώρα παραπάνω με τα παιδιά τους, έχοντας ήσυχη τη συνείδησή τους ότι μπορούν «να το βρουν και να τους βρει», οποιαδήποτε στιγμή, ότι ξέρουν συνέχεια τι κάνει, τηλεφωνώντας του και ρωτώντας το «έφαγες?», «διάβασες?», «γύρισες?», κ.λπ..»
Συνετή χρήση
Καλό ειναι ,λοιπόν, πριν δώσετε κινητό τηλέφωνο στο παιδί σας να κάνετε μαζί του μια μεγάλη κουβέντα για το πώς θα το χειρίζεται συνετά και σωστά , αλλά και τι συνέπειες θα έχει η τυχόν αλόγιστη χρήση του. Έτσι κι αλλιώς, όπως σε όλα τα θέματα και στο συγκεκριμένο, οι άμεσες, σαφείς, ειλικρινείς εξηγήσεις προς τα παιδιά μας, το ξεκαθάρισμα από την αρχή των ορίων και των περιορισμών, είναι ο καλύτερος τρόπος για να τα προσεγγίσουμε και να επικοινωνήσουμε μαζί τους.
Ωστόσο, καλό είναι να μην παραβλέψουμε, ότι και σε αυτό το ζήτημα, το μέτρο και η συνέπεια από τη δική μας τη πλευρά, έχουν το κύριο ρόλο. Με άλλα λόγια, ακόμα κι ο τρόπος χρήσης του κινητού τηλεφώνου από τα παιδιά μας, είναι επακόλουθο των ζωντανών παραδειγμάτων που βλέπουν στο σπίτι, δηλαδή της τακτικής που ακολουθεί η οικογένειά μας και σε αυτό το θέμα. Πώς μπορούμε λοιπόν, να απαιτήσουμε από ένα παιδί σχολικής ηλικίας, η διάρκεια των συνομιλιών του στο κινητό να μην ξεπερνά τα λίγα λεπτά της ώρας ή να μην παίρνει τηλέφωνο τους φίλους του, να στέλνει μηνύματα, εικονομηνύματα, κ.λπ. με την παραμικρή αφορμή ή να μην χρησιμοποιεί το κινητό, όταν πολύ κοντά του υπάρχει σταθερή συσκευή ή καρτοτηλέφωνο, τη στιγμή που εμείς πιθανά, του προσφέρουμε με τη συμπεριφορά μας ακριβώς τα αντίθετα παραδείγματα.
Μία καλή ιδέα, που μπορεί να φανεί ωφέλιμη στη λογική χρήση του κινητού από το παιδί, είναι να συμφωνήσουμε μαζί του, να αναλάβει να πληρώνει εκείνο, από τα χρήματα που παίρνει για χαρτζιλίκι, αυτό το ατομικό του έξοδο, δηλαδή τις κάρτες για το κινητό του ή το μηνιαίο λογαριασμό των συνδιαλέξεων του. Ώστε, να μπορέσει ίσως, να συνειδητοποιήσει καλύτερα κι ευκολότερα, ότι η αλόγιστη χρήση του κινητού τηλεφώνου, θα του στερεί για ένα χρονικό διάστημα, κάποια άλλα πράγματα, που δεν θα μπορεί να αποκτήσει με το χαρτζιλίκι του.
Η κυρία Κατερίνα Σιώτου επισημαίνει τα οφέλη αυτής της συμφωνίας, αλλά και ποια σημεία είναι καλό να προσέξουμε οι γονείς.
«Πολλές οικογένειες εφαρμόζουν τη τακτική το ίδιο το παιδί να πληρώνει από το χαρτζιλίκι του την κάρτα του κινητού τηλεφώνου του. Γεγονός, που βοηθάει το παιδί, μια που ευθύνεται το ίδιο για τη χρήση της, στο να συνειδητοποιήσει καλύτερα και να σκεφτεί ορισμένα πράγματα, αν τελειώσουν πολύ γρήγορα οι μονάδες της κάρτας του, όπως π.χ. πόσες μέρες είχε υπολογίσει ότι θα περάσει με αυτή, γιατί του τελείωσε σε τόσο σύντομο διάστημα, κ.λπ.. Αντιμετωπίζοντας άμεσα επίσης, τις συνέπειες του ότι ξεπέρασε ορισμένα όρια, δηλαδή ότι δεν μπορεί να κάνει άλλο τηλεφώνημα, να στείλει μήνυμα, κ.λπ., κάτι που ίσως, να μην μπορεί να αντιληφθεί τόσο καλά με ένα «φουσκωμένο» μηνιαίο λογαριασμό, σε ένα συμβόλαιο σύνδεσης που πληρώνουν οι γονείς του κι έχει μόνο σαν επίπτωση την επίπληξή του από εκείνους.

Σχολική φοβία

Όταν η άρνηση για το σχολείο προχωρά πέρα από την απλή απροθυμία, σκεφτείτε μήπως η σχολική φοβία έχει «τρυπώσει» στην τσάντα του παιδιού σας. Μην ανησυχείτε, υπάρχει λύση!

Είναι Δευτέρα πρωί. «Ώρα για σχολείο», φωνάζετε όσο πιο χαρωπά μπορείτε. Αντί όμως το παιδί σας να σηκωθεί μαχμουρλίδικα και να αρχίσει να ετοιμάζεται, το βλέπετε να κουκουλώνεται ακόμα περισσότερο και να βογκάει. Πονάει το κεφάλι του, η κοιλιά του, νιώθει ζαλάδα, τάση για εμετό ή κάτι παρόμοιο. Είναι άρρωστο ή προσποιείται για να γλιτώσει το σχολείο; Η πρώτη σας αντίδραση φυσικά είναι να ανησυχήσετε (ή να τρομάξετε, ανάλογα με την… ηθοποιία). Κοιτάτε τα συμπτώματα και συμβουλεύεστε τον παιδίατρο. Τι γίνεται όμως όταν ο γιατρός σάς διαβεβαιώνει ότι το παιδί είναι υγιέστατο, αλλά τα συμπτώματα επιμένουν; Κι όχι μόνο αυτό, αλλά ως δια μαγείας εξαφανίζονται μόλις το παιδί μείνει στο σπίτι. Όχι, το παιδί σας δεν υποφέρει από κάποια σοβαρή σωματική ασθένεια, αλλά πάσχει από σχολική φοβία, την πιο γνωστή και πονηρή αιτία απουσιών, αφού παρουσιάζει συμπτώματα που δύσκολα επαληθεύονται.

Άρνηση για σχολείο

Πρώτα απ’ όλα, ας ξεκαθαρίσουμε κάτι. Η σχολική φοβία δεν έχει να κάνει ούτε με τη φυσιολογικότατη άρνηση που μπορεί να παρουσιάσουν τα παιδιά τις πρώτες μέρες της σχολικής χρονιάς ούτε με την ακόμα πιο φυσιολογική επιθυμία για μια μέρα κοπάνας. «Με τον όρο σχολική φοβία εννοούμε τον έντονο και συχνά αδικαιολόγητο φόβο που εκφράζεται με τη δυσκολία και την επίμονη άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο», λέει η Κατερίνα Στρουμπούλη, ψυχολόγος με ειδίκευση στην αποκατάσταση μαθησιακών δυσκολιών και τη συμβουλευτική γονέων. «Διαφέρει από το άγχος του αποχωρισμού, το οποίο εμφανίζεται από τον έβδομο μήνα έως το δεύτερο περίπου έτος της ζωής του παιδιού και σχετίζεται με την ανησυχία ότι θα χάσει την προστασία και την ασφάλεια που του παρέχουν τα πολύ οικεία σε αυτό πρόσωπα και κυρίως η μητέρα. Η σχολική φοβία δεν πρέπει να συγχέεται με τη συνειδητή άρνηση του παιδιού για το σχολείο». Είναι κάτι βαθύτερο, η εκδήλωση ενός σοβαρού προβλήματος, μιας διαταραχής με επίμονη ανησυχία του παιδιού να εγκαταλείψει το σπίτι του. Σύμφωνα με έρευνες, μάλιστα, εμφανίζεται συχνότερα σε παιδιά δημοτικού και σε μεγαλύτερο ποσοστό στα κορίτσια απ’ ό,τι στα αγόρια.

Η εικόνα του παιδιού

Τα συμπτώματα της σχολικής φοβίας εμφανίζονται συνήθως το πρωί, την ώρα που το παιδί πρέπει να πάει σχολείο, κι επιδεινώνονται τη στιγμή της αναχώρησης ή την ώρα που φτάνει στη σχολική αυλή. Σε αντίθεση με τις κρίσεις της… καθημερινότητας, ελάχιστα συμπτώματα εμφανίζονται τα Σαββατοκύριακα ή στις διακοπές , ενώ εμφανίζονται συχνότερα την Κυριακή το βράδυ και τη Δευτέρα το πρωί.

Το σχολειοφοβικό παιδί βασανίζεται από την ιδέα ότι πρέπει να απομακρυνθεί από το σπίτι του. Για να δικαιολογήσει την απροθυμία του αυτή επικαλείται διάφορες δικαιολογίες, αρκετά λογικοφανείς, που δεν πρέπει όμως να πείσουν τους γονείς. Ένα παιδί που υποφέρει από σχολική φοβία είναι συνήθως ντροπαλό, ιδιαίτερα ευαίσθητο και συνεσταλμένο, με δυσκολία προσαρμογής και αποδοχής μεταβατικών καταστάσεων και αλλαγών. Ωστόσο, αυτό δεν είναι πάντα ο κανόνας. Ακόμα και εξωστρεφή και ανεξάρτητα παιδιά μπορεί να εμφανίσουν σχολική φοβία, όπως και εκείνα που είναι γενικά αγχώδη.

Ποιες είναι οι αιτίες;

«Οι αιτίες που προκαλούν σχολική φοβία είναι αρκετές», τονίζει η κ. Στρουμπούλη. «Τα περισσότερα παιδιά που αρνούνται να πάνε σχολείο κατακλύζονται από έντονο άγχος σχετικά με το πώς θα προσαρμοστούν σ’ ένα χώρο έξω από το σπίτι τους. Πώς θα τους αντιμετωπίσουν οι συμμαθητές τους; Ο δάσκαλος θα είναι αυστηρός μαζί τους; Θα τα καταφέρουν με τα μαθήματα; Μια άλλη πολύ σημαντική αιτία είναι το μόνιμο άγχος του αποχωρισμού. Η προσκόλληση κυρίως στο πρόσωπο της μητέρας και η δημιουργία ισχυρού συναισθηματικού δεσμού μαζί της έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση έντονου άγχους όταν το παιδί καλείται να απομακρυνθεί απ’ την προστατευτική αγκαλιά της και να εμπλακεί σε νέες δραστηριότητες έξω από την οικογένεια. Άλλες αιτίες είναι επίσης η δυσλειτουργική δομή της οικογένειας και η έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ των μελών της, η υπερπροστατευτικότητα της μητέρας και η ταυτόχρονη παθητικότητα του πατέρα, καθώς και η σύνδεση, από την πλευρά του παιδιού, του σχολείου με κάποια δυσάρεστη εμπειρία που ενεργοποίησε το φόβο του». Τι θα κάνετε όταν αντιληφθείτε ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα; Μην πανικοβληθείτε. Μην αντιδράσετε δηλαδή σπασμωδικά, με φωνές, μαλώματα ή τιμωρίες. Το μόνο που θα καταφέρετε είναι να επιδεινώσετε το πρόβλημα. Η καλύτερη λύση είναι να απευθυνθείτε άμεσα σε ειδικό. Είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για να σας ενημερώσει αρχικά για το πρόβλημα που αντιμετωπίζετε, να αναλύσει τα συμπτώματα και να εντοπίσει την πηγή του, ώστε να βοηθήσει στην επίλυσή του. Μην ξεχνάτε ότι το παιδί πρέπει να συνεχίσει το σχολείο. Η δική σας στάση είναι αυτή που θα παίξει κύριο ρόλο ώστε η παρέμβαση να είναι γρήγορη και αποτελεσματική.

Πώς αντιμετωπίζεται;

«Η σχολική φοβία αποτελεί ένα σύνδρομο πολύπλοκο και πολυπαραγοντικό», λέει η κ. Στρουμπούλη. «Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και απαιτείται ανάλυση των παραγόντων που σχετίζονται με τη φοβία και την έχουν προκαλέσει. Η αναζήτηση βοήθειας από ειδικούς (ψυχολόγο, παιδοψυχίατρο, κοινωνική λειτουργό) και η συνεργασία με το οικογενειακό και το σχολικό περιβάλλον κρίνεται απαραίτητη. Τόσο οι γονείς όσο και οι δάσκαλοι πρέπει να παρατηρήσουν προσεκτικά το παιδί και να καταγράψουν τη συμπεριφορά του και τα αίτια που την προκαλούν. Στη συνέχεια, ο ειδικός θα εστιάσει την προσοχή του στη μείωση του άγχους και των φοβικών συμπτωμάτων που το βασανίζουν, θα το ενισχύσει θετικά και θα προετοιμάσει τη σταδιακή επάνοδό του στο σχολείο. Χρειάζεται κατανόηση, υπομονή και επιμονή απ’ όλους όσοι συναναστρέφονται με το παιδί, ώστε η προσπάθεια να έχει αποτέλεσμα και η προσαρμογή του στο σχολείο να γίνει ομαλά». Κανόνες για να προλάβετε το πρόβλημα πριν εμφανιστεί δεν υπάρχουν. Δείξτε ενδιαφέρον στην όποια ανησυχία του παιδιού και προσπαθήστε να του παρουσιάσετε το σχολείο με τα φωτεινότερα χρώματα. Άλλωστε, θα περάσει πολλά χρόνια εκεί.

Τα συμπτώματα της σχολικής φοβίας

Η σχολική φοβία εκδηλώνεται με:

• συστηματική άρνηση του παιδιού να πάει στο σχολείο,
• απροσδιόριστα παράπονα του παιδιού σχετικά με το σχολείο, τους συμμαθητές και το δάσκαλό του,
• νευρικότητα, ευερεθιστότητα και έντονο θυμό ή κλάμα την ώρα που ετοιμάζεται για το σχολείο,
• ψυχοσωματικές διαταραχές όπως πονοκέφαλοι, εμετός, κοιλιακοί πόνοι κ.ά.,
• δυσκολία του παιδιού να αποκοιμηθεί το βράδυ ή διαταραγμένος ύπνος κατά τη διάρκεια της νύχτας,
• δυσκολίες στο φαγητό.

Σωστή διατροφή για... καλή όρεξη!

Αν εκπαιδεύσετε το παιδί σας στις καλές διατροφικές συνήθειες και το ενθαρρύνετε να υιοθετήσει σωστή αντίληψη για τις υγιεινές τροφές, μπορεί να αγαπήσει ακόμα και το μπρόκολο.

Δεν υπάρχει μητέρα που να μην ανησυχεί για τη διατροφή του παιδιού της. Αν είναι αδύνατο, φοβάται ότι θα γίνει ασθενικό και αδύναμο. Αν είναι παχουλό, τρέμει με κάθε νέα έρευνα για την παιδική παχυσαρκία που βγαίνει στη δημοσιότητα. Κι αν είναι απλώς φυσιολογικό, αναρωτιέται για πόσο ακόμα θα μπορεί να το προστατεύει απ’ όλους αυτούς τους ανθυγιεινούς πειρασμούς που παραμονεύουν παντού: στο σχολείο, στο σινεμά, στις διαφημίσεις, στα εφηβικά στέκια… Σύμφωνα με τον διατροφολόγο-διαιτολόγο Ευάγγελο Ζουμπανέα, ο οποίος μαζί με την επιστημονική ομάδα διατροφολόγων «Διατροφή» (www.diatrofi.gr) έχει γράψει το βιβλίο-οδηγό με τίτλο Τι καλό θα μαγειρέψεις σήμερα, μαμά;, εκτός από το φαγητό καθαυτό, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε πώς πρέπει να τρώμε, ποια είναι η καλή συμπεριφορά στο τραπέζι και βεβαίως ποια είναι η κατάλληλη ποσότητα που αναλογεί σε κάθε ηλικία. «Η διαδικασία της χώνεψης», εξηγεί «ξεκινάει από το στόμα, γιατί το σάλιο –η ημερήσια παραγωγή του οποίου φτάνει τα 1,5-2 λίτρα– βοηθά στην εύκολη κατάποση των τροφών, ενώ επίσης περιέχει ειδικές ουσίες (ένζυμα) που προετοιμάζουν και διευκολύνουν τη διάσπαση κάθε μπουκιάς από τα υγρά του στομάχου, για να απελευθερώσει στη συνέχεια τα θρεπτικά συστατικά της». Αντίθετα, όταν καταπίνουμε την τροφή μας βιαστικά και αμάσητη, η χώνεψη δυσχεραίνεται, δημιουργούνται αέρια στα έντερα και φούσκωμα στο στομάχι. Επίσης, γίνεται πιο δύσκολη η διάσπαση της τροφής, με αποτέλεσμα ο οργανισμός μας να χάνει σημαντική ποσότητα από βιταμίνες και μέταλλα. Το καλό μάσημα της τροφής προϋποθέτει το να τρώει κανείς πιο αργά, πράγμα που μας βοηθάει και να τρώμε λιγότερο. Το αίσθημα της πληρότητας έρχεται μέσω ενός ειδικού σήματος που φτάνει στον εγκέφαλο, ο οποίος για να καταλάβει ότι έχουμε χορτάσει χρειάζεται να περάσουν περίπου 20 λεπτά. Μέχρι δηλαδή να ανέβει το επίπεδο του σακχάρου στο αίμα, κάτι που προκαλείται από την πέψη των τροφών. Αν λοιπόν μέσα σε 20 λεπτά έχουμε αδειάσει ό,τι υπάρχει πάνω στο τραπέζι, τότε είναι σίγουρο ότι θα έχουμε φάει πολύ περισσότερο απ’ όσο χρειαζόμαστε. Το μεγαλύτερο μέρος της περίσσειας αυτής ποσότητας ο οργανισμός το αποθηκεύει ως λίπος κυρίως στην περιφέρεια και στην κοιλιά. Γι’ αυτό, ξεχάστε τη φράση «για να δω ποιος θα φάει πιο γρήγορα το φαγητό του» και μάθετε στα παιδιά να τρώνε αργά και να μασάνε πολύ καλά την κάθε μπουκιά, τουλάχιστον 15-20 φορές πριν την καταπιούν.

Η σημασία του πρωινού

Ένα μόνο ποτήρι γάλα στο δρόμο για το σχολικό έχει συνήθως ως αποτέλεσμα τα παιδιά να γεμίζουν αργότερα το στομάχι τους με πατατάκια, γαριδάκια, κρουασάν, σοκολάτες και παγωτά, τροφές δηλαδή που απλώς χορταίνουν χωρίς να έχουν θρεπτική αξία. Αυτό που συνήθως ακολουθεί καθώς περνάνε οι ώρες είναι υπνηλία και εξάντληση. Αντίθετα, ένα πρωινό –που καλό είναι να το παίρνει μέχρι τις 9.30π.μ.– πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και μέταλλα προσφέρει σωματική, ψυχική και πνευματική ευεξία, ενώ επίσης βοηθάει στην κατανάλωση μικρότερης ποσότητας φαγητού το μεσημέρι. Τι χρειάζεται να περιλαμβάνει;

Ένα ποτήρι φρέσκο χυμό φρούτων. Ο καλύτερος συνδυασμός είναι από πορτοκάλι, μήλο, καρότο και ακτινίδιο. (Ο χυμός πορτοκαλιού πρέπει να αραιώνεται πάντοτε με δύο δάχτυλα νερό.)

Ένα μπολ με δημητριακά (σιτάρι, κουάκερ ή μούσλι, νιφάδες καλαμποκιού ή σιταριού) χωρίς ζάχαρη, στα οποία μπορείτε να προσθέσετε άψητους και ανάλατους ξηρούς καρπούς και φρέσκα ή ξερά φρούτα. Εναλλακτικά, αντικαταστήστε τα δημητριακά με 1-2 λεπτές φέτες ψωμιού ολικής άλεσης.

Ένα ποτήρι γάλα ή ένα γιαούρτι με χαμηλά λιπαρά. Ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά και όσοι αθλούνται μπορούν να προσθέσουν 2-3 φορές την εβδομάδα και ένα αυγό μελάτο με μία φέτα ψωμί ολικής άλεσης.

Ποια είναι η σωστή ποσότητα

Ο κ. Ζουμπανέας προτείνει έναν εύκολο και πρακτικό τρόπο για να υπολογίζουμε τις μερίδες και τις ποσότητες του φαγητού με βάση τη σωματική μας διάπλαση. Με τη μέθοδο αυτή μπορείτε να βρίσκετε τις ιδανικές ποσότητες τόσο για το παιδί όσο και για εσάς μ’ έναν διασκεδαστικό τρόπο που μοιάζει με παιχνίδι:

Μερίδα κρέατος: Σχηματίζουμε έναν κύκλο ενώνοντας τους δείκτες και τους αντίχειρες των δύο χεριών. Ο κύκλος που σχηματίζεται (με πάχος όσο το πάχος του δείκτη μας) είναι περίπου όσο μια μέτρια μπριζόλα χωρίς το κόκαλο. Στον ίδιο όγκο χωράνε 2-3 μικρά μπιφτέκια, ένα μικρό ή ένα μεγάλο στήθος κοτόπουλου.

Μερίδα ψαριού: Μπορούμε να φάμε μεγαλύτερη ποσότητα, γιατί το ψάρι είναι λιγότερο λιπαρό από το κρέας. Για να υπολογίσουμε τη μερίδα, χρησιμοποιούμε τον μεγαλύτερο κύκλο που σχηματίζουν οι αντίχειρες με τους μέσους.

Μερίδα τυριού: Ενώνουμε δείκτη, μέσο και παράμεσο. Ο όγκος που δημιουργείται από τη βάση των δαχτύλων μέχρι την κορυφή τους αντιστοιχεί σε ένα κομμάτι τυρί φέτα, ενώ για πιο σκληρά τυριά, όπως η γραβιέρα ή το κεφαλοτύρι, υπολογίζουμε τη μερίδα με βάση τον όγκο που καταλαμβάνουν μόνο δύο δάχτυλα, ο μέσος και ο δείκτης.

Τι θα φάμε σήμερα;

Είναι εντελώς απαραίτητο να οργανώσετε το διαιτολόγιο της οικογένειάς σας έτσι ώστε να καλύπτει τις καθημερινές ανάγκες του οργανισμού του δικού σας και των παιδιών χωρίς να έχετε το άγχος του φαγητού. Για σίγουρα αποτελέσματα μπορείτε να ποντάρετε στη μεσογειακή διατροφή, για την οποία τόσος πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια. Η βάση της βρίσκεται στις παραδοσιακές κρητικές διατροφικές συνήθειες, που προσφέρουν μακροβιότητα και καλή ποιότητα ζωής, και περιλαμβάνουν καθημερινά άφθονα ακατέργαστα δημητριακά (ψωμί και παξιμάδια από κριθάρι και σιτάρι), μέλι, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, πολλά όσπρια, ελάχιστο κρέας, ανάλατους και άψητους ξηρούς καρπούς, άφθονα ψάρια και θαλασσινά και φυσικά ελαιόλαδο. Μια άλλη υγιεινή ιδέα είναι να οργανώσετε το εβδομαδιαίο μενού σύμφωνα με τους κανόνες του ορθόδοξου χριστιανικού διαιτολογίου που προβλέπει:

• Δύο φορές την εβδομάδα φαγητά που δεν περιέχουν κρέας, κοτόπουλο ή ψάρι. Έτσι, σε μία εβδομάδα θα καταναλώνετε 1-2 φορές κόκκινο κρέας ή κοτόπουλο και 1 φορά ψάρι.
• Όσπρια (είναι καλή πηγή πρωτεΐνης) μία φορά την εβδομάδα.
• Δύο φορές την εβδομάδα γεύματα με βάση τα λαχανικά.
• Μία φορά την εβδομάδα ρύζι ή ζυμαρικά.

Παράλληλα, για να υιοθετήσουν τα παιδιά υγιεινές συνήθειες, είναι σημαντικό να ακολουθείτε μερικούς βασικούς κανόνες:

• Να τρώτε πλούσιο πρωινό και πολλά και μικρά γεύματα.
• Πρωί και απόγευμα (ανάμεσα στα γεύματα) να πίνετε χυμούς και να τρώτε φρούτα.
• Στο μεσημεριανό σας είναι καλό να υπάρχει πάντοτε σαλάτα με ωμά ή βραστά λαχανικά.
• Καλή λύση για το βράδυ είναι ένα γιαούρτι με λίγα φρούτα ή μια σαλάτα με λίγο τυρί ή ψάρι.
• Να τρώτε σε ήρεμο περιβάλλον.
• Να προτιμάτε ψωμί ολικής άλεσης και πλήρη δημητριακά.
• Καθημερινά να καταναλώνετε 2-3 μερίδες γαλακτοκομικά. Ειδικά τα παιδιά και οι έφηβοι πρέπει να πίνουν τουλάχιστον ένα ποτήρι γάλα ή να τρώνε ένα γιαούρτι, ρυζόγαλο ή κρέμα το απόγευμα.
• Να αποφεύγετε την κατανάλωση αναψυκτικών ή ροφημάτων με ζάχαρη που δεν ξεδιψούν και σας φορτώνουν με περιττές θερμίδες.
• Να πίνετε 6-8 ποτήρια νερό (είναι πιο εύκολο όταν έχετε μαζί σας ένα μικρό μπουκαλάκι).
• Να αποφεύγετε τα τηγανητά και τα μαγειρεμένα λίπη και να προτιμάτε το ελαιόλαδο, πάντοτε βέβαια σε μικρές ποσότητες.

Η διατροφή του βρέφους

Μετά τους 18 μήνες, ένα παιδάκι μπορεί να τρώει ό,τι και οι μεγάλοι, μέχρι τότε όμως η διατροφή του διαφέρει. Σύμφωνα με τη διατροφολόγο-διαιτολόγο (και μαμά) Παναγιώτα Καρακασίδου:

Μέχρι τον 5ο μήνα το μωρό θηλάζει θεωρητικά κάθε 2,5 ώρες, αλλά στην πράξη θηλάζει όποτε θέλει αυτό. Αν πίνει έτοιμο γάλα, χρειάζεται να το ταΐζετε κάθε 3 ώρες.

Μετά τον 5ο μήνα κάνει 5-6 γεύματα από τα οποία στο ένα (κατά προτίμηση στο 4ο) έχει προστεθεί ρυζάλευρο.

Μετά τον 6ο μήνα προσθέστε καθαρισμένα και αλεσμένα φρούτα (μήλο, αχλάδι, μπανάνα, πορτοκάλι). Αρχίστε με 1/4 του φρούτου και αυξήστε την ποσότητα καθώς μεγαλώνει. Τα γεύματά του διαμορφώνονται ως εξής: 1ο γάλα, 2ο φρούτα, 3ο γάλα, 4ο ρυζάλευρο, 5ο γάλα.

Στα μέσα του 7ου μήνα θα προσθέσετε χορτόσουπα, που θα αντικαταστήσει το 3ο γεύμα της ημέρας. Η σούπα πρέπει να περιέχει πατάτα, καρότο, σέλινο, μαϊντανό, κολοκυθάκι και σπανάκι, βρασμένα και αλεσμένα (κατά προτίμηση βιολογικής καλλιέργειας). Στο τέλος, προσθέστε ένα κουταλάκι λάδι και λίγο λεμόνι, αλλά καθόλου αλάτι. Τους επόμενους μήνες μπορείτε να προσθέσετε παντζάρι, φασολάκια και πιπεριά, ανάλογα με την ανεκτικότητα του παιδιού.

Μετά τον 7ο μήνα τα γεύματα εναλλάσσονται κάθε 4 ώρες. Το 1ο είναι το πρωινό γάλα, το 2ο αποτελείται από φρούτα, στο 3ο θα προσθέσετε, εκτός από λαχανικά, και 80-100 γρ. κρέας (κοτόπουλο, μοσχάρι ή κουνέλι). Το 4ο γεύμα, το απόγευμα, γίνεται με φαρίν λακτέ ή κρέμα από μπισκότα και ακολουθεί ένα τελευταίο –το βραδινό– με γάλα.

Αρχές του 8ου μήνα δώστε στο μωρό σας –μέρα παρά μέρα και μία ώρα πριν από το γεύμα με τα φρούτα– ένα μελάτο αυγό. Την πρώτη εβδομάδα δώστε του μόνο το ασπράδι και στη συνέχεια κρόκο και ασπράδι μαζί. Αν δεν τρώει το αυγό σκέτο, μπορείτε να προσθέσετε λίγη ψίχα από ψωμί ολικής άλεσης χωρίς σπόρους.

Από τον 9ο μέχρι και τον 12ο μήνα μπορούμε να προσθέσουμε ψάρι (μπακαλιάρο ή γλώσσα, που είναι πιο εύπεπτα). Η φαρίν λακτέ το απόγευμα μπορεί να αντικατασταθεί με γιαούρτι (100-200 γρ.), στο οποίο μπορούμε να προσθέσουμε ένα αλεσμένο φρούτο. Αυτό το γεύμα μπορεί επίσης να αντικατασταθεί με τραχανά ή με μια φωλιά φιδέ (περίπου δύο κουταλιές της σούπας άβραστο), στο οποίο προσθέτουμε τυρί φέτα (όσο ένα σπιρτόκουτο) κι ένα κουταλάκι του γλυκού ελαιόλαδο. Λίγο τραχανά, φιδέ ή αστράκι (το πολύ μία κουταλιά) μπορούμε να προσθέσουμε και στο μεσημεριανό του γεύμα.

Μετά τον 13ο μήνα μπορούμε να προσθέσουμε στο μεσημεριανό του μία φορά την εβδομάδα όσπρια. Επίσης, δεν αλέθουμε πλέον την τροφή, αλλά τη λιώνουμε με το πιρούνι. Από δω και πέρα μπορεί πλέον να τρώει και χοιρινό κρέας.

Από τον 18ο μήνα και μετά το παιδί μπορεί να τρώει κανονική τροφή στην οποία όμως δεν έχει προστεθεί αλάτι και το ελαιόλαδο μπαίνει ωμό μετά το μαγείρεμα.

Το γάλα

Αν το μωρό δεν θηλάζει, μέχρι τον 6ο μήνα τού δίνετε γάλα 1ης βρεφικής ηλικίας, στη συνέχεια και μέχρι τον 12ο γάλα 2ης βρεφικής ηλικίας και από 13 μηνών και μετά επιλέγετε μεταξύ φρέσκου γάλακτος, γάλακτος 3ης βρεφικής ηλικίας και γάλακτος εβαπορέ για παιδιά.

Οδηγίες για... απελπισμένους γονείς

Αν το παιδί σας δεν τρώει, μπορεί να σας παρηγορήσει η σκέψη ότι πολλοί γονείς αντιμετωπίζουν το ίδιο ακριβώς πρόβλημα, το οποίο όμως δεν είναι άλυτο. Στο βιβλίο του Γονείς για πρώτη φορά ο Κώστας Στοφόρος αναφέρει ότι στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων τα προβλήματα με το φαγητό εξαφανίζονται ως δια μαγείας όταν τα παιδιά πάνε στον παιδικό σταθμό, χάρη στα κοινά γεύματα με τους συνομηλίκους τους. Η κλασική συμβουλή πάντως για να ανοίξουν τα «κλειδωμένα στόματα» είναι να αφήσουμε τα παιδιά να φάνε μεγάλη ποσότητα από το φαγητό που προτιμούν και λιγότερο ή καθόλου από κάποιο άλλο, αν έτσι θέλουν. Ο συγγραφέας προτείνει επίσης μερικές χρήσιμες ιδέες:

• Προτιμήστε συχνά και μικρά γεύματα (πάντα σε σταθερές ώρες), παρά λίγα και σε μεγάλες ποσότητες.
• Δοκιμάστε να ταΐσετε το παιδί καθισμένο στα γόνατά σας, αντί να είναι στο καρεκλάκι του - μπορεί να νιώθει καλύτερα έτσι.
• Τα πολλά καλοπιάσματα δεν βοηθούν. Είναι καλό να υπάρχει κάποιου είδους επιβράβευση, αλλά σε ήπιους τόνους.
• Τα DVD μπορούν επίσης να φανούν χρήσιμα όσο αντιπαιδαγωγικό κι αν ακούγεται.
• Βιβλία και κόμικς συνιστώνται επίσης, ειδικά όταν περιέχουν ιστορίες που παρακινούν στην κατανάλωση τροφής.
• Συχνά η παρουσία του αγαπημένου ζώου ή της κούκλας βοηθάει το παιδί να νιώθει ότι τρώει με παρέα. Αντίθετα, τα πολλά παιχνίδια τού προξενούν εκνευρισμό.
• Τολμηρές και παράξενες αναμείξεις μπορεί να δώσουν λύση. Δώστε του, π. χ., αραιωμένη σούπα με το μπιμπερό αφού ανοίξετε τη θηλή, βάλτε λίγη ζάχαρη αντί για αλάτι στο φιδέ και κρέας πάντοτε σε μορφή κιμά.

Μαμά, διψάω

Το νερό είναι πολύτιμο για τον οργανισμό μας γιατί, μεταξύ άλλων, επιτρέπει να εισέρχονται στα κύτταρα τα θρεπτικά συστατικά και να βγαίνουν τα απόβλητα του μεταβολισμού. Είναι σημαντικό όμως να πίνουμε νερό ανάμεσα στα γεύματα και όχι κατά τη διάρκειά τους ή αμέσως μετά, γιατί τότε αραιώνονται τα πεπτικά υγρά, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η διαδικασία της χώνεψης και να φουσκώνει το στομάχι. Ένα με δύο ποτήρια νερό δέκα λεπτά πριν από το φαγητό είναι ό,τι πρέπει για τις ανάγκες του οργανισμού. Αν ακολουθήσετε αυτή την τακτική, σε λίγες μέρες το παιδί θα έχει συνηθίσει στην αλλαγή και θα πάψει να ζητάει νερό με το φαγητό ή αμέσως μετά απ’ αυτό και θα σηκώνεται ανάλαφρο από το τραπέζι.

Τα λαχανικά και οι σαλάτες

Είναι τροφές πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά και φυτικές ίνες που δεν απορροφώνται από τον οργανισμό, και αν δεν τις παίρνουμε καθημερινά υποφέρουμε από δυσκοιλιότητα. Γεμίζουν εύκολα το στομάχι κι έτσι το αίσθημα του κορεσμού έρχεται γρήγορα, ενώ έχουν λίγες θερμίδες και μας εξασφαλίζουν ένα ελαφρύ γεύμα. Το σωστό είναι να ξεκινάμε το γεύμα μας με δέκα πιρουνιές σαλάτα και στη συνέχεια να συνοδεύουμε κάθε δεύτερη ή τρίτη μπουκιά φαγητού με μία πιρουνιά σαλάτα.